Microsoft Word А. К. Ибрагимов

Sport o’yinlari bo’yicha musobaqalarni tashkil qilish, o’tkazish va hakamlik qilish  
Bet 60 
Musobaqalar sportchining tayyorgarlik darajasining asosiy nazorat 
shakli 
bo‘libgina 
qolmay, 
balki 
sport 
mahoratini 
takomillashtirishning zarur omilidir. 
Musobaqalarni rejalashtirganda tayyorgarlikning o‘ziga xos 
xususiyatlariga alohida e’tibor qaratish lozim. Birinchidan, 
musobaqalar shunday tanlanishi kerakki, ularning yo‘nalishi, 
qiyinchilik darajasi ko‘p yillik tayyorgarlikning tuzilishi, vazifasi 
bilan qat’iy mos kelsin. Ikkinchidan, agar sportchi uni o‘zining 
jismoniy, texnik-taktik va psixologik qobiliyatiga qo‘yilgan 
vazifalarni yecha oladigan bo‘lsa musobaqalarga jalb qilsin. 
Uchinchidan, musobaqa va mashg‘ulot amaliyotini rejalashtirish 
kerak, ayniqsa, tayyorgarlik jarayoni samarali amalga oshishi va 
sportchi tanlov hamda asosiy musobaqalarda o‘z imkoniyatini ochib 
berishi 
zarur. 
To‘rtinchidan, 
musobaqalar 
dasturi 
va 
qatnashuvchilar tarkibi kuchli raqobat muhitini ta’minlashi kerak. 
 
2.4. Musobaqa o‘tkazish tizimlari 
 
Birinchi navbatda, o‘yin tizimini tanlashdan oldin quyidagi 
vazifalar hisobga olinishi lozim. Uni o‘tkazish mumkin bo‘lgan 
muddati, 
qatnashuvchilarning 
sport 
tayyorgarligi 
darajasi, 
musobaqani o‘tkazish uchun hududiy joylashish to‘g‘risida 
ma’lumotlar mavjud bo‘lishi kerak. Musobaqalar aylanma, 
yutqazgan chiqib ketadigan va aralash tizimlar asosida o‘tkaziladi. 
Aylanma tizim. Aylanma tizim bo‘yicha hamma qatnashuvchi 
jamoalar bir-birlari bilan uchrashishadi. Musobaqalashuvchilarning 
kuchlari o‘rtasidagi nisbatini aylanma usul, ayniqsa obyektiv 
aniqlashga imkon beradi. Bu tizim tasodifiy natijalar oldini oladi va 
sportchilar tayyorgarligini tekshirishga va g‘oliblarni aniqlashga 
to‘liq imkoniyat beradi. 
Aylanma tizim bo‘yicha o‘tkaziladigan musobaqalar ko‘p vaqt 
talab qiladi, bu uning asosiy zaif tomonidir. 
Aylanma tizim bo‘yicha o‘yin taqvimi quydagicha tuziladi. 
O‘yinlarning navbati maxsus jadval yordamida aniqlanadi. 
Barcha jamoalar qur’a tashlash asosida tartib raqamlarini oladilar. 
Shundan so‘ng musobaqaning har bir kunida qaysi jamoalar 
(qur’ada tushgan raqam bo‘yicha) bir-biri bilan uchrashishi jadval 
yordamida aniqlanadi. Agar ishtirok etuvchi jamoalar soni toq 

---