SCIENTIFIC PROGRESS
VOLUME 2 ǀ ISSUE 3 ǀ 2021
ISSN: 2181-1601
Uzbekistan
www.scientificprogress.uz
Page 979
qo‘shib oladi. Kampirravot qishlog‘i yaqinida daryo vodiysi keskin torayib, daradan
oqib o‘tadi. Bu erda hozirda Andijon suv ombori qurilgan. Andijon suv omboridan
keyingi irmoqlar unchalik katta emas. unga dastlab chap tomondan Changat, Kugart,
Qoraungur (Tentaksoy), Moylisoylar qo‘shiladi. Biroq, Yuqorida aytib o‘tilganidek, bu
daryolarning suvlari ko‘plab sug‘orishga olinishi sababli ulardan juda oz miqdordagi
suv daryoga quyiladi. Kuyganyor qishlog‘i yaqinida Katta Farg‘ona kanali daryoga
quyilib, pastroqda yana undan oqib chiqadi. Daryoning gidrologik rejimi asosan eng
yirik irmoqlari Tor, Yassi, Qoraqulja va Qurshob daryolari bilan bog‘langan.
Tor daryosi vodiydagi eng yirik daryolardan biri. U Qoradaryoning chap irmog‘i
bo‘lib, 70 ga yaqin katta-kichik irmoqlardan hosil bo‘ladi. Uning eng yirik irmoqlaridan
Eshigort, Gunduk, Kaindibuloq, Cho‘nqoziq (chap irmoq), Terek, Changirchanak,
Qorabel (o‘ng irmoq)lardir. Bu daryo Farg‘ona va Oloy tizmalarining tutashgan
qismidan boshlanadi. Uzunligi 192km, suv havzasi maydoni 3950 km
2
. Uning
havzasida 10 dan ortiq ko‘llar bo‘lib, ularning umumiy maydoni 4 km
2
ga yaqin.
Ularning eng yiriklari Katta va Kichik Qulun, Bedanako‘l, Dardonko‘llardir. Katta
Qulun ko‘lining uzunligi 4,6 km, kengligi 0,7 km, suvining yuza maydoni 3,3 km
2
. Bu
ko‘l kattaligi jihatidan Farg‘ona vodiysida Sarichelak ko‘lidan keyingi o‘rinda turadi.
Bu ko‘l genezisi jihatidan to‘g‘onli tog‘ ko‘lidir. Tor daryosining havzasida umumiy
maydoni 57,7 km
2
bo‘lgan 81 ta muzlik mavjud. Ular 3600-4200 metr balandliklarda
joylashgan.
Qoraqulja daryosi Qoradaryoning o‘ng irmog‘i bo‘lib, vodiyning eng sersuv
daryolaridan biri. Daryo Farg‘ona tizmasining janubiy chekka yonbag‘irlaridan
boshlanadi. Daryoning Yuqori qismida umumiy maydoni 39 km
2
bo‘lgan 31 ta muzlik
bor. Muzliklar maydoni havzaning 4,3 foizini tashkil etadi. Muzliklarning balandligi
3400-4000 metr balandlikda.
Kichik tog` daryolarning gidrologik rejimi, sho`rligi, suvining rangi va boshqa
xususiyatlarini aniqlash maqsadida sho`rsuv daryosida amalga oshirilgan tadqiqodlar
O`zbekiston milliy teleradio kompaniyasining Dunyo bo`ylab telekanali dasturlarida
efirga uzatildi. Olib borilgan tadqiqodlar natijasiga ko`ra sho`rsuv daryosi suvining
rangi daryo suvining rangini aniqlash shkalasida 21 ko`rsatkichli ustunga to`g`ri keldi
va dayo suv tarkibida turli daryo oqiziqlari yetarli ekanligi aniqlandi, daryoning nomi
kelib chiqishi (sho`rsuv) suvining sho`rligi bilan bog`liq ekanligi ma`lum bo`ldi.
(1-
rasm).
Do'stlaringiz bilan baham: |