N. B. D ilm u r o d o V, M. G. Karimov, Z. F. Norm uradova «hayvonlar morfologiyasi»

shaklida cho'zilgan bo'ladi (masalan, qorin devori muskullari).
Ayrim muskullar aylana halqa hosil qiladi va organlarga kirish va
chiqishni nazorat qilish uchun xizmat qiladi (masalan, oshqozon
va siydik pufagi). Bular sfinkter muskullar deyiladi.
Bursa sinovial membrana bilan qoplangan biriktiruvchi
to'qimadan tuzilgan xaltacha bo'lib, sinovial suyuqligi bilan to'lgan.
Ular odatda suyak pardasi bilan pay, bog'lam yoki muskul
oralig'ida rivojlanadi va suyak hamda uni bog'lab turuvchi tuzilma
o'rtasidagi ishqalanishni kamaytiradi. Ayrim holda bursa pay
atrofini to'liq o'rab oladi va pay qinini hosil qiladi.
Tana skeleti muskullari ichki yoki tashqi bo'lishi mumkin:
— 
ichki muskullar tananing ma’lum bir sohasi chegarasida
to'liq joyiashib, ularda o'zining parenximasi va o'qi bo'ladi. Ular
bo'g'imlarga shunday ta’sir ko'rsatadiki, masalan, itlar tirsak
142

---

bo‘g‘imini bukkanda, oldingi oyoq panjasining ichki muskullaridan
foydalanadi.1
Gavda muskullari xilma-xil funksiya bajarishi bilan bogliq
holda bir necha guruhga: 1) oldingi oyoqlar va yelka kamarini
tanaga birlashtiruvchi muskullar; 2) ko‘krak devori muskullari;
3) qorin devori muskullari; 4) umurtqa pog‘onasining yuqorigi
va pastki muskullari; 5) bosh muskullariga bo‘linadi.
♦ Yelka kamarini та yelka suyagini bosh, bo‘vin hamda tanaga
birlashtiruvchi muskullar
Bu guruhga kiradigan muskullarning bir qismi yelka kamarini,
ikkinchi qismi esa yelka suyagini va oldingi oyoqning qolgan
qismlarini tanaga birlashtiradi. Birinchi guruhga trapetsiyasimon,
rombsimon va pastki tishsimon muskullar kiradi.