O’quv yilida umumiy o’rta ta’lim maktablarining

2.
 
«Glyatsiologiya» 
va 
«Geyzer» 
atamalarining 
mazmun-mohiyatini 
tushuntiring.
Javob:
Glyatsiologiya
– qor va muzliklarni o’rganadigan geografiya fanining bir 
tarmog’i. 
Geyzer
(islandcha geyzir - otilmoq) – vaqti-vaqti bilan favvoraga o‘xshab otilib 
turadigan issiq buloqlar. Geyzerlar asosan harakatdagi vulqonlar bor o‘lkalarda ko‘p
uchraydi.
3. O‘zbekiston siyosiy-ma’muriy xaritasidan Zarafshon daryosi oqib o’tadigan 
respublikamizning viloyatlarini ko‘rsating. Ulardan qaysi birining markazi 
respublikamiz poytaxtiga eng yaqin masofada joylashgan? Bu shaharning 
geografik koordinatalarini aniqlang. 
Javob: 
Zarafshon daryosi respublikamizning Samarqand, Navoiy hamda Buxoro 
viloyatlaridan oqib o’tadi. Bular ichida Samarqand viloyatining markazi Samarqand 
shahri mamlakatimiz poytaxtiga eng yaqin masofada joylashgan bo’lib, uning 
geografik koordinatalari: 39°37' shimoliy kenglik, 66°55' sharqiy uzoqlik 
 
19-BILET 
1.
 
Balandlik mintaqalanishi qonuniyati, uning sabablari. 
Javob: 
Balandlik mintaqalanishi – tog‘larning etagidan suvayirg‘ich tomon 
tabiatning qonuniy o‘zgarib borishi. Balandlik mintaqalari tekisliklardagi tabiat 
zonalariga o‘xshash, lekin aynan o‘zi emas. Ularning shakllanishiga yuqoriga 
ko‘tarilgan sari havo harorati va bosimining pasayishi, quyosh radiatsiyasining 
kuchayishi, suv bug‘lari kondensatsiyasi sharoitining o‘zgarishi sabab bo‘ladi. 
Yog‘inlar ma’lum balandlikkacha ko‘payib, so‘ng kamayadi. Shunga bog‘liq holda 
tuproqlar, o‘simlik va hayvonot olami, umuman, geotizimlar o‘zgarib boradi. 
Balandlik mintaqalanishi kenglik zonalligi (tabiat zonalari) bilan chambarchas 
bog‘liq. Balandlik mintaqasi tog‘ning etagi qaysi tabiat zonasida joylashgan bo‘lsa 
o‘sha tabiat zonasidan boshlanadi.