―ilm-fan va ta‘limda innovatsion yondashuvlar, muammolar, taklif va yechimlar‖ mavzusidagi

 ―ILM-FAN VA TA‘LIMDA INNOVATSION YONDASHUVLAR, MUAMMOLAR, TAKLIF VA YECHIMLAR‖ MAVZUSIDAGI
4-SONLI RESPUBLIKA ILMIY-ONLAYN KONFERENSIYASI
 
 
30 - SENTABR 2020 - YIL 
―UzACADEMIA‖ scientific-methodical journal
 
 
 
 
 
 
31 
www.academiascience.uz
chiqaradi. Bu muammolarni matematik ifodalardan foydalanish yordamida yengib 
o'tiladi. 
 Sotsiologiyaning matematik metodlari - sotsial jarayonlarni matematik 
modellashtirish metodi hamda statistik ma'lumotlarni statistik tahlil qilish 
metodidir.Hozirga kelib iqtisodiy va moliyaviy matematika fani qaysidir ma'noda 
to'la shakllandi, deyish mumkin.Bular chiziqli tenglamalar, sistemalar va tengsizliklar 
sistemalari bo'lishi mumkin. Natijada ishlab chiqarishni rejalashtirish masalasi paydo 
bo'ladi. 
 Moliyaviy matematikaning ob'yekti - moliyaviy operatsiyalardir. U 
iqtisodiy kelishuvlar yoki bank - moliya operatsiyalari o'rtasidagi funksional 
bog'liqliklarning sonli tahlili va ular asosida moliyaviy masalalarni yechish 
metodikasini ishlab chiqish bilan shug'ullanadi. Hozirda fanning "sinergetika" deb 
atalmish yangi sohasi paydo bo'ldi. Bu fan matematika va fizikaning chegarasidan 
chiqib iqtisod, psixologiya, sotsiologiya, filosofiya, meditsina va boshqa fanlar bilan 
bog'lanib ketgan."Tabiiy fanlarni o'rganish, ilmiy metodologiyaning keng tarqalishi 
oxir - oqibatda insoniyatga muhim ijtimoiy va siyosiy muammolarni yechishga 
yordam beradi" (L.Poling, ximik, Nobel mukofoti laureati) 
 Sanoat, qurilish va transport sohalari uchun, umuman texnik yo'nalishdagi 
mutaxassislar tayyorlashda umumkasbiy va maxsus fanlar matematik bilimga 
tayangan holda o'qitiladi. Matematikaning ushbu sohalar bo'yicha mutaxassis 
tayyorlashdagi roli beqiyosdir.Loyihalash, smeta tuzish, mahsulot ishlab chiqarish 
yoki biror - bir ob'yekt qurish bilan bog'liq ishlarda, turli xil texnologik jarayonlarda 
murakkab matematik hisob - kitoblar bajariladi. 
Insoniyat oldida turgan energetika muammosi bo'yicha natijalarga erishishda 
amaliy matematikaning qo'llanilishi o'ta muhimdir. 
O'rta bo'g'in texnik yo'nalishdagi mutaxassislar o'z faoliyati davomida 
matematikaning elementar tushunchalaridan tortib to matematik modellashtirishgacha 
bo'lgan bilimlardan foydalanishadi. 
 Sog'liqni saqlash tizimi va farmakologiya bo'yicha mutaxassislar 
tayyorlashda ximiya va biologiya fanlari tayanch hisoblanadi. Bu fanlarni chuqur 
o'rganish esa matematik bilimlarsiz mumkin emas. Hozirgi kunda dolzarb bo'lib 
turgan ekologik muammolar biologik jarayonlar bilan chambarchas bog'liqdir. Turlar 
va o'simliklarning biologik populyatsiyasi, suv va havoning ifloslanishi, tuproq 
sho'rlanishi va boshqa ekologik muammolar matematik ekologiya, matematik 
biologiya fanlarida chuqur o'rganilmoqda. 
 
Ximik reaksiyalarni matematik hisoblarsiz amalga oshirib bo'lmaydi. 
Masalan, ximik kinetikada matematik modellashtirishning qo'llanilishi ximik 
jarayonlarda eksperimental kuzatilmagan hodisalarni ilg'ashga yordam beradi. 

---