N iz o m IV n o m id a g I t o s h k e n t d a V l a t pe d a g o g ik a universiteti umumiy psixologiya

FAOLIYAT
Reja:
1.F aoliyat haqida tushuncha
2. Faoliyatning interiorizatsiyasi va eksteriorizatsiyasL
3. Faoliyatning tarkibi
4. Faoliyatning asosiy turlari
Tayanch tushunchalar:
fa o liy a t
, 
ntaqsad, motiv, interior izatsiya, eksteriorizatsiya, ko'niknui, null aka,
nuttv,faollik,xatti-xarakat.
Odam tabiati jihatidan faol mayjudotdir. U ma lum faoliyatda boMmasdan yashay 
olmaydi Inson faoliyatining turi ju d a ko'p bo'lib, ulardan eng muhimi ijtimoiy 
qiymatga ega bo'lgan ishlab chiqarish mehnatdir. Odam har doim janioada bo'lib 
mehnat qiladi va mehnat natijalarim ham jam oa turmush tarzini o'zlashtiradi. Har bir 
tirik organizm ning faolligi uning ehtiyojlarim qondinlishiga qaratilgan bo'ladi. 
Anglab bo'lm aydigan va anglab bo'ladigan tabiiy yoki, madaniy, yoki ma naviy, 
shaxsiy yoki ijtim oiy-shaxsiy ehtiyojlar odam da har turli faollik tug'diradi. M a lumki, 
inson faoliyati jarayonida m a’lum bir mahsulotni yaratadi va undan ishlab chiqarish 
jarayonida foydalanadi. Aynan faoliyatda erishilayotgan muvaffaqiyatini ta ’mmlovchi 
bir qator om illar mavjud.
Agar hayvonlami xatti-harakatlari bevosita tevarak-atrofdagi muhit bilan 
belgilansa, odam ning faolligi esa ilk yoshlik davridan boshlaboq, butun insoniyatning 
tajribasi va jannyat talabi bilan boshqariladi. Shu bois "faoliyat", “faollik”, “xatti- 
harakaf tushuncha-larining mazmun mohiyatini anglab olish lozim. Shunga ko'ra 
adabiyotlarda mazkur tushunchalarga berilgan ta riflarga asosiy e'tibom i qaratish 
lozim.
Faoliyat-anglangan maqsad bilan boshqariladigan ichki (psixik) va tashqi 
(jismoniy) harakatlar yig'indisiga aytiladi.
A dabiyotlarda faollik va harakat tushunchalari o'zaro bir-biriga bog'liq bo'lgani 
bilan ular o'rtasidagi avrim farqli belgilar kuzatiladi. Jumladan, faoliyatning mazmuni 
to 'la -to 'k is uni yuzaga keltirgan tabiiv-biologik va m a’naviy ehtiyojlar bilan 
shartlashm aganligi tufayli uning psixologik mexanizmi ham o'zgacha negizda 
qurilishi mumkin.
18

---

Ikkinchidan.
faoliyat 
muvaffaqiyatini 
ta ’minlash 
uchun psixik narsa va 
hodisalam ing xususivat ob ektiv xossalarm aks ettirishi. qo'yilgan maqsadga erishish 
y o ‘l-yo‘riqlarini aniqlab berish lozim.
Uchinchidan.
faoliyat shaxsning xulq-atvorini m aqsadga qaratilgan harakatlami 
ruyobga chiqarish, yuzaga kelgan ehtiyojlarni va yordam ga muhtojligi, faollikning 
lmkonim beradigan boshqarishni uddalash lozim. Shuning uchun faolivatni bilish 
jarayonlarisiz, irodaviy z o 'r berishsiz am alga oshinsh juda mushkul. Aynan ikkala 
omil o'zaro uzviy aloqaga kirgandagina yaratuvchanlik xususiyatini kasb etadi.
Inson faolhginm g o 'zig a xos xususiyati shundan iboratki, faoliyatning mazmuni 
ana shu faoliyatm yuzaga keltirgan ehtiyojning bir o ‘zi bilan belgilanmaydi. Agar 
ehtiyoj faoliyatga motiv sifatida madad berib, uni rag'batl anti nb tursa faoliyatning 
shakli va mazmuni ijtimoiy sharoitlar, ijtimoiy talablar ham da tajnbalar bilan 
belgilanadi._______________________ __________________________ __________________