O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta’lim vazirligi buxoro davlat universiteti maktabgacha va boshlang’ich ta’lim fakulteti

3-§.Semantik usul
. Tilimizda ba’zi turkumiga mansub so‘zlar jo‘nalish, o‘rin-payt, chiqish kelishigi 
qo‘shimchalarini olgan holda yoki hech qanday vositasiz ravishga ko‘chishi mumkin. Xususan, 
kelishik affikslari vositasida quyidagi turkumga mansub so‘zlar ravishga ko‘chadi: 1) otlar jo‘nalish, 
o‘rin-payt, chiqish kelishigi qo‘shimchalarini olgan holda: 
oraga, orada, oradan, tubdan, tongdan, 
tongda, orqadan, orqaga, chetdan, chetga, chetda; 
2) sifatlar jo‘nalish, o‘rin-payt, chiqish kelishigi 
qo‘shimchalarini olgan holda: 
uzoqqa, uzoqdan, uzoqda, yaqinda, yaqindan, yaqinga,chindan, 
pastdan, quyiga, quyida, yolg‘ondan;
3) ko‘rsatish olmoshlari o‘rin-payt, chiqish kelishigi 
qo‘shimchalarini olgan holda ravishga ko‘chadi: 
unda- bunda, o‘shanda, shundan, bundan;
4) 
bo‘lishsiz shaklidagi schifatdoshlar chiqish kelishigi qo‘shimchasini olgan holda: 
shoshmasdan, 
indamas-dan, charchamasdan, yiqilmasdan
; 5) bir soni jo‘nalish, o‘rin-payt, chiqish kelishigi 
qo‘shimchalarini olgan holda: 
birdan, birga, birda.
Bundan tashqari, 
erta, indin, kecha, burun
kabi 
otlar; 
yaqqol, tugal, bafurja, uzluksiz, to‘xtovsiz 
kabi sifatlar; 
osha, o‘ta, qo‘sha, qayta
kabi 
ravishdoshlar; 
shartta, tappa, chippa
kabi taqlid so‘zlar hech qanday vositasiz tug‘ridan-to‘g‘ri 
ravishga ko‘chib yangi ma’noga ega bo‘ladi. 

---

76 
ZARURIY ADABIYOTLAR
1.
Ш. 
Шоабдураќмонов, 
М.Асљарова, 
А.Ќожиев, 
И.Расулов, 
Х.ДониёровЌозиргињзбекадабийтили. 1-љисм .Т., «Њљитувчи» 1980. 
2.
У.Турсунов, Ж.Мухторов, Ш.РаќматуллаевЌозиргињзбекадабийтили. Т., «Њљитувчи» 
1992. 
3.
М.Мирзаев, С.Усмонов, И.Расулов Њзбек тили. Т., «Њљитувчи» 1978. 
4.
N.Mahmudov, A.Nurmonov,A.Sobirov, D.Nabiyeva, A.Mirza-ahmedov Ona tili. Umumta’lim 
maktablarining 7-sinfi uchun darslik. T., «Ma’naviyat» 2005.