O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta’lim vazirligi buxoro davlat universiteti maktabgacha va boshlang’ich ta’lim fakulteti

7-§. Gumon olmoshlari. 
Gumon olmoshlari narsa, belgi yoki hodisa haqidagi 
noaniq tasavvurni bildiradi. Bu olmoshlar asosan ot va sifat o‘rnida qo‘llanadi va 
quyidagicha hosil bo‘ladi:
1.
Alla
- elementi ba’zi so‘roq olmoshlari bilan birga gumon olmoshlarini 
shakllantiradi: a) allanima, allakimolmoshlari ko‘pincha ot o‘rnida ishlatilib, turli 
kelishik affikslari, egalik va ko‘plik qo‘shimchalarini oladi: 
Bobom goho behushday 
allanima-larni 
shivirlab 
qo‘yadi.(O) 
b) 
allaqanday, 
allaqancha 
(allaqanaqa, 
allaqaysi)olmoshlari narsaning sifatiy va miqdoriy belgisi haqidagi noaniqlikni ko‘rsatadi: 
Shunday kunlarga allqanday mo‘’jiza kuchi bilan darrov yetisha qolishni o‘ylardim. 
(S.Ahm.) Tog‘ yo‘li-dan allaqancha yurgandan so‘ng qishloqga yetdik.
d) allaqayer, 
allanechuk, allaqachon, allavaqt, allamahalolmoshlari o‘rin, sabab va paytgaga nisbatan 
noaniqlikni anglatadi:
O‘zi uncha chiroyli bo‘lmasa ham, allaqayeriodamga juda yoqardi. 
(S. Ahm.) Ayvonda xira osma chiroq, allanechukkir yog‘du to‘kib turibdi.(A.Q.)
2
. -dir 
yordamchisiniso‘roq olmoshlariga qo‘shish orqali ham gumon olmoshlari 
hosil qilinadi. Bunda noaniqlik qo‘shimcha-si 
-dir
ko‘plik, egalik va kelishik 
qo‘shimchalaridan so‘ng qo‘shilib keladi: a) 
kim, nima 
olmoshlariga qo‘shilib, noaniq shaxs 
yoki narsani ko‘rsatadi: 
Shu payt kimningdirdodlagan tovushi eshitildi; 
b) q
anday
so‘ziga 
qo‘shilib, noaniq belgini ifodalaydi. Ko‘pincha bu xildagi gumon olmoshi belgini ifodalovchi 
so‘zlar oldida keladi: 
Ko‘chamizda qanday-dir notanish ovozlar eshitildi; 
d) q
ayer, qayoq 
so‘zlariga qo‘shilib, o‘ringa nisbatan noaniqlikni ko‘rsatadi. Bunda o‘rin-payt, jo‘nalish, chiqish 
kelishiklari affiksining birini albatta qabul qiladi:
.U qo‘li bilan qayoqnidir ko‘rsatdi.
d) 
q