O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta’lim vazirligi buxoro davlat universiteti maktabgacha va boshlang’ich ta’lim fakulteti

mana
so‘zi 
ko‘rsatish olmoshlari bilan birikib kelganda yaqindagi narsani, 
ana
esa uzoqdagi narsani 
ko‘rsatadi. 
Mana, ana 
so‘zlari 
o‘sha 
olmoshi bilan yonma-yon kelishi mumkin. 
Bunday vaqtda qo‘shma olmosh emas, alohida so‘z sifatida ishtirok etadi. Masalan: 
O‘sha ishlarning natijasi mana, 
gapida
 o‘sha 
aniqlovchi,
 mana 
esa kesimdir
.  
Mana
so‘zi 
bu, shu
olmoshiga qo‘shilib, so‘zlovchiga yaqin bo‘lgan narsa yoki 
belgini ko‘rsatadi: 
Mana bu qilingan ishlarning hisoboti. Mana bu shu yerda oldirgan
suratlari.
Ana
so‘zi ham 
bu, shu
(ba’zan 
u) 
olmoshlari bilan birga qo‘llanib, so‘zlovchidan 
nariroqda bo‘lgan narsa, shaxs yoki belgini ko‘rsatadi: 
Biz ana shu maktabda o‘qigan 
edik. 
Mana, ana
so‘zlariga 
bu, u
olmoshlari qo‘shilganda fonetik o‘zgarish sodir 
bo‘lishi mumkin:
manavi, anavi. ertaga anavi olti otning birovini minib kelayin. 
(E. Jumanbulbul ).
Ko‘rsatish olmoshlari ot, sifat va ravishlar o‘rnida qo‘llanadi: a) ot o‘rnida 
ishlatiladigan ko‘rsatish olmoshlari otlar kabi shaxs yoki narsalarni ularga ishora 
qilish orqali nomlaydi.
A’zamjon bilan Toshkentda kurishgan edim, o‘sha gapirib berdi 
(A.Q).
Bularning ishi- qiyin ish.
; b) sifat o‘rnida ishlatiladigan ko‘rsatish olmoshlari ot 
va otlashgan so‘z oldidan kelib, uning belgisini ifodalaydi: 
Sen bizga eng rostgo‘y, eng 
vijdonli odam bo‘lganing uchun ham keraksan. Buni u qizga ham bildirib qo‘y(P.Qodirov); 
d) 
shu, o‘sha
olmoshlari takror holda qo‘llanib, ravish o‘rnida ishlatiladi:
O‘sha-o‘sha 
kampir bilan G‘afforjon biznikida qolib ketdi. (A. Q) 
Ko‘rsatish olmoshlari 
–day, -cha
affikslarini olgan holda sifat va ravish o‘rnida 
ishlatiladi vanarsa, harakatning belgisini, belgining belgisinibildiradi: 
shunday kishi, 
bunday odat, ushanday uylar;bunday ushlang, shunday turing; shunday yaxshi 
odam, bunday chiroyli bino, bunday tez yozish.
Ko‘rsatish olmoshlari ko‘pincha juftlanib yoki takrorlanib qo‘llanadi:
1. 
Shu, o‘sha
olmoshlari takrorlanib, qo‘yidagi xusu-siyatga ega bo‘ladi: a) payt 
ma’nosini bildiradi: 
Shu-shu xo‘jalikning ishi yurishib ketdi. 
b) «bir xil», «qadimgicha» 
degan ma’noni bildiradi:-
Tursunoy tuzukmi? -O‘sha-o‘sha, opajon (As.M.).
2.