Qarshi muhandislik iqtisodiyot instituti neft va gaz fakulteti «neft va gaz olishning texnologiyasi va texnikasi»

 
 

---

MA’RUZA №26 
Quduqlarni tubdan ta’mirlash 
Ma’ruza rejasi 
26.1. Quduqlarni tubdan ta’mirlash ishlari. 
26.2. Ishlatuvchi quvurlarda tutish ishlarini olib borish. 
26.3. Quduqni tugallash. 
Tayanch iboralar: 
Yuqori  va  pastki  suvlarni  to‘xtatish,  mustahkamlovchi  quvurlar  tizmasi 
qisilishi, katta avariya, yuqori va pastki suvlarni to‘xtatish. 
 
26.1.Quduqlarni tubdan ta’mirlash ishlari 
Ayrim  hollarda  u  yoki  bu  sabablarga  ko‘ra  quduqning  normal  ishlatilishi 
buziladi.  Katta  bosimlar  farqi  ta‘sirida  mustahkamlovchi  quvurlar  tizmasi  qisilishi 
yoki  sinishi  mumkin.  Avaylamaslik  natijasida  quvur,  jelonka  va  boshqa  jixozlar 
uzilib ketadi. Quduqqa suv bostirib  kirishi ta‘sirida maxsuldorligi tezda kamayadi va 
uni tiklash uchun u yoki bu ta‘mirlash ishlarini olib borishga to‘g‘ri keladi.  
Er  osti  ta‘mirlash  brigadasi  bilan  ta‘mirlash  qiyin  bo‘lgan  quduqlarda 
ta‘mirlash  ishlarini  tubdan  ta‘mirlash    turiga  kiritiladi.  Tubdan  ta‘mirlash  ishlariga 
quyidagilar kiradi: 
a) Er osti jixozlari bilan hosil bo‘lgan katta avariyalarni bartaraf etish; singan 
va qiyshaygan tizmani to‘girlash; mustahkam qum tiqinlarini yuvish va burg‘ilash; 
b)  Quduq  tubi  atrofi  tog‘  jinslarini  sement,  qum,  smola  va  boshqalar  bilan 
mustahkamlash; 
v) Yuqori va pastki suvlarni to‘xtatish, boshqa gorizontga o‘tish. 
g) maxsuldorligini oshirish uchun quduq tubi atrofiga ta‘sir etish bilan bog‘liq 
ishlar: tuz kislotali ishlov berish, gidravlik yorish va boshqalar; 
d) Ikkinchi stvolni burg‘ilash. 
Sanab  o‘tilgan  ishlar  barcha  jixoz  va  instrumentlarga  ega  bo‘lgan  brigadasi 
bo‘lgan    tubdan  ta‘mirlash  idoralari  tomonidan  bajariladi.  Tubdan  ta‘mirlash 
idorasida konlarda ko‘p o‘tkaziladigan ta‘mirlash turlariga  qarab alohida sexga ega 
bo‘ladi.  
Masalan:  tuz  kislotali  ishlov  berish  keng  qo‘llanilganligi  uchun  bu  idora 
tarkibida tuz kislotali ishlov berish sexi mavjud.  
Tubdan  ta‘mirlash  brigadasi  ko‘tarib  tushirish  jarayonini  «Bakines»,  A  -  40 
va  A  -  50  kabi  harakatlanuvchi  ko‘taruvchi  inshoatlar  bilan  amalga  oshiriladi. 
Murakkab ishlar uchun  burg‘ilash jarayonida qo‘llaniladigan minoradan va ishlatish 
minoralarini kuchaytiriladi.  
Sementlash  ishlari  yaxshi  bo‘lmaganligi  yoki  mustahkamlovchi  quvurlar 
tizmasi  zararlangan  holda  (sinish,  yorilish,  rezbali  brikmadan  o‘tkazish)  quduqqa 
suvlar  kirishi  kuzatiladi.  Birgina  sementlash  natijasida  suv  bosgan  quduqni 
suvlanganligini  kamaytirish  qiyin.  Ayrim  hollarda  zararlangan  mustahkamlovchi 
quvurlar  tizmasini  ta‘mirlash  talab  qilinadi.  Tizma  sonini  to‘girlovchi  burg‘i  bilan 
to‘girlanadi.  Agar  to‘girlash  imkoni  bo‘lmasa,  zararlangan  joy  frezerlanadi.  Ayrim 
hollarda singan joydan yuqoridagi quvurlar quduqdan chiqarib olinadi va yangi tizma 
pastga yo‘naltiruvchi voronka o‘rnatilib quduqqa tushirilib qolgan qismi ulanadi. 

---

 Tubdan  ta‘mirlash  brigadasi  faqatgina  tizma  defektlarini  to‘girlabgina 
qolmay,  balki  qum  tiqiniga  o‘tirib  qolgan  quvurni  chiqarishdek  murakkab  ishlarni 
ham bajaradi.  
Quduqqa  qatlam  ostki  yoki  suvlarining  bostirib  kirishi  ta‘sirida  quduq 
maxsuldorligi tezda kamayadi. 
Suvning tavsifi va quduqning boshqa shartlariga qarab suvni to‘xtatish ishlari 
o‘tkaziladi.  Quduqlarni  tubdan  ta‘mirlashga  yuqori  gorizontga  o‘tish  keng 
qo‘llaniladigan  ishlardan  hisoblanadi.  Bunda  quduqni  suv  bosgan  bo‘lsa,  quduq 
tubiga tushgan boshqa narsalarni olish imkoni bo‘lmasa, quduqning bu qismi sement 
bilan to‘ldirilib, yuqoriroqdan teshish orqali davom ettirish mumkin bo‘ladi.