Тошкент “транспорт ва логистика: республика транспорт-транзит салоҳиятини ривожлантиришда рақамлитехнологиялар”

 
Hajm va vaznning amaliy hisob-kitoblari. 
Avtotransportda yukni hajm va og‘irlikda oqilona yuklash uchun 
yuk hajmining og‘irligi mа’lum bo‘lishi kerak. Ikki holatda aniq 
hisoblash kerak emas. Og‘ir yuklarni tashishda faqat metall, sanoat 
uskunalari, kabel g‘altakning og‘irligi hisobga olinadi. 
Harakatlanadigan plastinka metall, kanal, nurlar, asosiy yuk 
mashinasi tananing butun hajmini ishlatmaydi, u yukning og‘irligiga 
qarab yuklanadi. 
Yengil yuklarning mavjud namunalariga plyonkalardagi somon, 
ishlov berilmagan paxta, tayyor to‘qimachilik buyumlari, karton 
paketlardagi kiyimlar, bosilgan plastik idishlar kiradi. 
Har 
bir 
tajribali 
haydovchi 
o‘zi tashiydigan yarim 
tirkamalarning standart 
o‘
lchamlari va hajmlarini bilishi shart. 
Oddiy arifmetik hisoblash shuni ko‘rsatadiki, asosiy yuk 
mashinasining tashish qobiliyati yarim tirkamani bir yoki undan kam 
stakalash koeffitsienti bilan yuklarni to‘liq yuklashga imkon bermaydi. 
96 m
3
hajmdagi tanani o‘lik yuk bilan (masalan, idishlarni mineral suv 
bilan) to‘ldirib, biz 96 tonna vaznga ega bo‘lamiz. Haqiqiy yuk 
mashinasi hajmi 5 baravar kam. 

---

495 
 
5-rasm. 
O‘
qqa tushadigan o
g‘
irlikni kalkulyator usulida aniqlash. 
Manba: https://fa-fa.kz/nagruzka_na_osi/ 
 
Shuning uchun, hisob-kitoblarda yukning hajmini kilogrammga 
yetkazish uchun transport maydonining umumiy ko‘rsatkichini 5000 ga 
bo‘lish odatiy holdir. Bir hil tovarlarning (palletlar, qutilar, karton 
qutilar) hajmli hajmini mustaqil ravishda hisoblash uchun idishning 
santimetr o‘lchamlarini ko‘paytirishingiz kerak - uzunlik, balandlik, 
kenglik va natijada olingan ko‘rsatkichni 5000 ga bo‘lish kerak. 
Hozirda 
zamonaviy 
avtomatlashtirilgan 
tarozilardan 
keng 
foydalanib kelinmoqda. Bundan tashqari turli xil dasturlar ham mavjud.