566
Shartnoma tomonlarining majburiyati va mas’uliyatlarini tartibga solish
uchun zarur. Xususan mehmonxonalarda sotilmagan joylar, samolyotda bo‘sh
joylar qolganda yoki charter aviareyslar bekor qilinganda
har bir holat uchun
jarima, sanksiyalarni ko‘zda tutish uchun zarur bo‘ladi.
Turoperatorning to‘g‘ri tashkil qilingan shartnoma ishi uning turli xizmatlar
yetkazib beruvchilar faoliyatiga bog‘liq bo‘lmaslikka yordam beradi. Yirik
turoperatorlar, odatda, mehmonxonalar bilan, arzonlashtirilgan narxlarda ma’lum
joylar soniga yoki mehmonxonaning to‘liq bandligini ta’minlash uchun uzoq
muddatli shartnoma tuzadilar. Bunda turoperator uchun xavf ham mavjud - barcha
turlari sotilmagan hollarda bo‘sh joylar uchun o‘z hisobidan pul to‘lashga majbur.
Uncha katta bo‘lmagan yoki maxsuslashgan
turoperatorlar ahamiyatli,
mustaqil, inklyuziv turlarni sota turib, mehmonxonalar bilan erkin sotish haqida
bitimga ega bo‘lishi mumkin va bunda mehmonxonalar turistlarning maksimal soni
uchun joylashtirishni kafolatlashga rozi bo‘ladilar. Bunday bitimlar uncha katta
bo‘lmagan turistik dasturlar uchun foydali bo‘lishi mumkin,
ammo ular sezilarli
kamchilikka ega, chunki mehmonxonalar egalari ba’zida ma’lum sanada
mehmonxonani yopish huquqini o‘zlarida saqlab qoladilar.
Turizmda shartnomaviy o‘zaro munosabatlar xalqaro va milliy foqarolik
huquq me’yorlari bilan tartibga solinadi.
Xalqaro darajada bunday munosabatlar quyidagi asosiy hujjatlar bilan
tartibga solinadi:
•
turistik agentliklar uyushmalarining Butunjahon
Federatsiyasi Bosh
assambleyasi tomonidan 1970 yil 22 oktabrda sayohatlar uchun
shartnoma bo‘yicha Xalqaro konvensiyasi;
•
Yevropa xavfsizlik va hamkorlik davlatlarining 1994 yil Venadagi
uchrashuvida qabul qilingan Turistlar shartnomalari va ularni
almashtirish bo‘yicha Nizomi;
•
1929 yil 12
oktabrda qabul qilingan, 1955 yil va 1975 yillarda
o‘zgartirish va qo‘shimchalar kiritilgan xalqaro havo tashuvlarining
asosiy qoidalarini unifikatsiya qilish to‘g‘risidagi bitim (Varshava
konvensiyasi);
•
1967yil Bryusselda qabul qilingan yo‘lovchilar va yuklarning xalqaro
avtomobil tashuvlari bo‘yicha Jeneva konvensiyasi;
•
1996 yil 29 oktabrda MDH davlatlari - qatnashchilari
Parlamentlararo
assambleyasi tomonidan qabul qilingan "MDH davlatlari -
qatnashchilarining turizm sohasidagi hamkorliklarining asosiy prinsiplari
haqida" va boshqalar.
Turizm sohasidagi shartnoma munosabatlari milliy darajada quyidagi
me’yoriy-huquqiy aktlar orqali tartibga solinadi:
1. O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 02.09.2002 y. 310-
sonli "O‘zbekiston Respublikasida xalqaro turizm va mehmonxona biznesini
rivojlantirishning chora-tadbirlari to‘g‘risida"gi Qarori;
2. O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 27.06.2002 y PF-3099-sonli
"O‘zbekiston Respublikasida naqd xorijiy valyutalar
muomalasini tartibga solish
to‘g‘risida"gi Farmoni;
3. Markaziy bank boshqaruvining 10.05.2002 y. 504-1-sonli "Yo‘l cheklarini
berish va undan foydalanish tartibi to‘g‘risidagi Nizomiga o‘zgartirishlar kiritish
haqida"gi Qarori (AV 21.05.2002 y. ro‘yxatga olingan 1115-1 -son);
567
4.Markaziy bank boshqaruvining 10.05.2002 y. 505-1-sonli " Ayirboshlash
punkti haqidagi Nizomga o‘zgartirishlar kiritish to‘g‘risida"gi Qarori (AV
21.05.2002 y. ro‘yxatga olingan 1114-1-son);
5.Turistik xizmatlarni sertifikatsiyalash tartibi (O‘zbekiston Respublikasi
sertifikatsiyalash milliy standartlari) (O‘zdavstandart
tomonidan tasdiqlangan,
AVda 18.03.2000y. ro‘yxatga olingan 911-son);
6. Turistik guruhlarni xorijga yuborishning vaqtinchalik tartibi (AVda
07.03.2000 y. 908-son bilan ro‘yxatga olingan, O‘zbekturizm tomonidan
04.02.2000 y. 22G‘217-P-son bilan. TIV, MXX, IIV tomonidan 10.02.2000 y.,
DCHKKtomonidan 09.02.2000 y tasdiqlangan);
7. O‘zbekiston Respublikasining 20.08.1999y. 830-1-sonli «Turizm
to‘g‘risida»gi Qonuni;
8. O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining 15.04.1999y. PF-2286-sonli
"O‘zbekistonda 2005 yilgacha davrda turizmni rivojlantirish davlat dasturi
to‘g‘risida"gi Qonuni;
9. O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 08.08.1998 y. 346-
sonli "Turistik tashkilotlar faoliyatini tashkil qilishni takomillashtirish to‘g‘risida"gi
Qarori;
10. O‘zbekiston Respublikasida mehmonxona xizmatlarini ko‘rsatish
qoidalari (AVda 12.01.1998 y. ro‘yxatga olingan 389-son, Kommunal xizmat
ko‘rsatish Vazirligi tomonidan 22.12.1997y tasdiqlangan);
11. O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 20.10.1992 y. 484-
sonli "O‘zbekturizm" Milliy kompaniyasi faoliyatini
tashkil qilish masalalari
to‘g‘risida"gi Qarori.
Do'stlaringiz bilan baham: 
