Microsoft Word Turoperator majmua tayyor doc

Guruhli turizm.
Nisbatan arzon, ko‘p sonli turistlar uchun hamyonbop, 
ammo guruhli turizmda guruhning barcha a’zolari o‘rnatilgan tartibga 
bo‘ysunishlari lozim. 
Jozibador turistik mahsulot yaratish turoperatorlarning eng muhim va eng 
birinchi vazifasidir. Turistik tashkilotlar faoliyatining ushbu sohasi ishlab chiqarish 
jarayonlari bilan bevosita bog‘liq. Tashkilotning tovar siyosati ishlab chiqarish va 
sotish o‘rtasidagi kelishilgan, shuningdek turlar assortimenti, xizmat ko‘rsatish 
dasturi va turmahsulot birligi bilan bog‘liq qarorlar qabul qilishini talab etadi. 
“Turistik mahsulot yaratishda turist nima sotib oladi” degan savolga aniq javob 
berish lozim. Axir turist mehmonxonadagi joylashtirish uchun emas, yangi 
hissiyotlar va notanish narsalar bilan tanishish uchun restorandagi bifshteks yoki 
go‘shtli qiyma uchun emas, e’tibor, qo‘laylik uchun pul to‘laydi. Shuning uchun 
turmahsulot yaratish turistning iste’molchilik hususiyati va sifatlarini o‘rganishdan, 
turistlar uchun eng jozibali tomonlarni ochishdan boshlanadi. Aynan shu 
ko‘rsatkichlar turistik mahsulotni ishlab chiqish va sotishdagi eng muhim 
yo‘naltiruvchilar hisoblanadi. Mutaxassislar tomonidan turistik mahsulotning bir 
nechta iste’molchilik hususiyatlari ajratib ko‘rsatiladi:

---

497
•
asoslanganlik, barcha xizmatlarni takdim etish turist ehtiyojlariga 
asoslangan, sayohat maqsadi va tegishli sharoitlar bilan moslashgan 
bo‘lishi lozim;
•
ishonchlilik, axborot, ma’lumot ishonchliligi, mahsulot real tarkibining 
reklamaga muvofiq kelishi; 
•
samaradorlik, turist tomonidan kam harajatlar evaziga ko‘proq samaraga 
erishilishi;
•
butunlik, mahsulotning yakunlanganligi, uning turist talabini to‘la qondira 
olish hususiyati; 
•
aniqlik, mahsulot iste’moli, uning yo‘naltirilganligi ham turist uchun, ham 
xizmat ko‘rsatuvchi xodim uchun tushunarli bo‘lishi lozim; 
•
qo‘llashdagi oddiylik; 
•
egiluvchanlik, mahsulot va xizmat ko‘rsatish tizimining iste’molchilarning 
turli tiplariga mos kelishi va xizmat ko‘rsatuvchi xodimning o‘zgarishiga 
nisbatan befarqligi; 
•
naflilik, mahsulotning bir yoki bir nechta maqsadga erishish uchun xizmat 
qilishi (masalan dam olish va o‘rganish) turistning u yoki bu ehtiyojlarini 
qondira bilish qobiliyati. 
Ushbu hususiyatlar sotilishi ustidan nazorat birinchi navbatda turistning 
sayohatdan qoniqish darajasini o‘rganish (so‘rov, anketa) hisoblanadi. Ammo 
turistik xizmat ustidan nazoratning o‘zi turmahsulotni rejalashtirish bosqichida 
boshlanadi. Yuqoridagi ta’kidlangan hususiyatlar bilan bir qatorda turmahsulotning 
mehmondo‘stlik kabi betakror hususiyati ham tan olingan. Ushbu hususiyatsiz har 
qanday eng mukammal turmahsulot ham o‘z qiyofasini yo‘qotadi va turist o‘zining 
u yoki bu ehtiyojining qoniqtirilishining ko‘tilayotgan darajasiga erisha olmaydi. 
Turistik industriya sohasida mehmondo‘stlik – bu kasbiy talab, bu turistlarga 
xizmat qilishdan xursand ekanligini bildirishdir. Mehmondo‘stlikning ajralmas 
qismlari bo‘lib e’tibor, xurmat, persanalning iltifotliligi hisoblanadi. 
Mehmondo‘stlik serqirra tushuncha bo‘lib, bir necha tashkil etuvchi omillardan 
iborat: 
a)
dam olish imkoniyatlari, bilim olish va vaqtichog‘lik haqidagi mahalliy va 
hududiy bozorlarning sifatli axboroti; 
b) potensial iste’molchilarga xizmat ko‘rsatuvchi tashkilotlar va turistik 
xudud to‘g‘risida ijobiy tasavvur yaratish (reklama, teleko‘rsatuvlarda qatnashish 
va h.k.); 
v) xizmat ko‘rsatuvchi persanolning turistlarga iltifot ko‘rsatishga intilishi 
(hammasi mijoz uchun shiori bo‘yicha xizmat ko‘rsatish); 
s) turistik mahsulotni taqdim etuvchilarning turistlar xajmi va iltimoslariga 
e’tiborli munosabati (biz siz uchun nima qila olamiz? tamoyili bo‘yicha); 
d) xizmatlarni olishda turistning moslashuvini yengillashtirish (turfirma ichki 
axboroti, turistga tushunarli bo‘lgan tilda tayyorlangan bukletlar, sayohatnomalar); 
e) turistlarga marhamatli munosabatda bo‘lish ushbu hususiyat xizmat 
ko‘rsatish tamoyillaridan biriga aylanish lozim. 
Yuqorida ta’kidlangan tamoyillarning barchasi xizmat ko‘rsatish 
texnolgiyasiga kiritilishi lozim. Turni tashkillashtirish texnologiyasida turistlar va 
xizmat ko‘rsatuvchi xodimning o‘zaro ta’sir muhiti ham turistlar tomonidan 
xizmatlar qabul qilinishining psixologik jihatlari ham birdek muhimdir. Bu shuni 

---

498
anglatadiki, turistning shaxsiy qiziqshlari, unga bo‘lgan samimiy munosabat doimo 
birinchi o‘ringa qo‘yilishi lozim. 
Shu nuqtai nazardan xalqaro turizmda qo‘yidagi e’tibor alomatlarini 
turistlarga ko‘rsatish allaqachon amaliyotga aylangan: 
- har bir turist uchun qo‘tlovchi suvenirlar mehmonxona xizmatidan farqli 
o‘laroq (mehmonxonada xatto yostiq ustidagi shokolod ham suvenir) turlarda 
suvenirlar sayohat maqsadidan kelib chiqib beriladi. Masalan: kasbiy sayohat, ya’ni 
ish yuzasidan sayohatlarda prospektlar yoki turistlarni qiziqtiruvchi mahsulotlar 
namunalari, falklor turlarda esa milliy harakterdagi suvenirlar bo‘lishi mumkin; 
- tur yakunida turistlarga bosib o‘tilgan marshrutlar hamda maxsus 
tayyorlangan diplomlar, yorliqlar, nishonlar taqdim etish; 
- reklama varaqlari, bukletlar, yo‘l ko‘rsatuvchilar va dam olish maksanlari 
haqidagi ma’lumotlar turistlar uchun doimiy ravishda tarqatilishi lozim; 
- sayohatning ilk kunlarida asosiy va qo‘shimcha xizmatlar bo‘yicha 
tushuntirish ishlarini olib borish uchun turistlar bilan gidning uchrashuvini tashkil 
etish. 
Bularning barchasi juda samimiy tus oladi va turistlar uchun joziba kashf 
etadi. 
Xizmat ko‘rsatishni tashkil qilishda ozodlik tamoyilini inobatga olish juda 
muhimdir, ya’ni sayohat chog‘ida barcha ko‘ngilsiz narsalardan ozod bo‘lishi 
lozim. Masalan, turistlarni transportga biletlar buyurtmasidan, konsert va teatrlarga 
biletlar buyurtmasidan, har qanday turdagi xizmatlarni kutishidan butunlay xolos 
qilish lozim.
Xizmat ko‘rsatishning optimalligi mehmondo‘stlikka aloqador bo‘lgan 
iste’molchi hususiyatlaridan biri. Xizmat ko‘rsatishning optimallashuvi 
qo‘yidagilarni nazarda to‘tadi: 
•
barcha xizmat turlarining yagona daraja (klass)ga mos kelishi; 
•
barcha xizmatlarning tur mazmuniga mos kelishi; 
•
turning iste’molchilarning ma’lum maqsadli guruhiga yo‘naltirilganligi; 
•
xizmat ko‘rsatish dasturini oldindan kelishish; 
•
dasturlarning qayishqoqligi (elsatiligi) u yoki bu xizmatlarni almashtirish 
imkoni mavjudligi; 
•
taqdim etiladigan xizmatlar soni bo‘yicha xizmatlarning maqsadga 
muvofiq tarkibi; 
•
xizmat ko‘rsatishda majburiylik alomatlarining yo‘qligi; 
Ushbu tamoyillarning barchasini turistik mahsulotni ishlab chiqarish 
bosqichidayoq inobatga olish muhimdir. Bunda noto‘g‘ri tayyorlangan mahsulotga 
nafaqat talab mavjud bo‘lmasligi, balki bunday mahsulot tashkilotdan bo‘lajak 
potensial mijozlarning ixlosini ham qaytarishi mumkinligini uno‘tmaslik lozim. 
Bugungi kunda turistik bozorda hukm so‘rayotgan raqobat sharoitida 
yuqoridagilar kuchli omil bo‘lib hisoblanadi.