Анатом- меш

3. Fiziometrik o’lchovlar
. Fiziometrik o’lchovlarga elka oldi muskullari 
kuchi va o’pkaning tiriklik sig’imi ko’rsatkichlari kiradi. 
1. Elka oldi muskullari kuchini o’lchash uchun dinamometr asbobidan 
foydalaniladi. 
Dinamometr oldin o’ng qo’l kafti yordamida bir urinishda bor kuch bilan 
siqiladi, so’ng chap qo’l kafti bilan ham bor kuch bilan siqiladi. Elka oldi muskullari 
kuchi kilogramm birligida o’lchanadi. Dinamometrning ko’rsatkichi elka oldi 
muskullari kuchini aniqlaydi. Masalan 6 yashar o’g’il bolaning me’yorda o’ng qo’li 
elka oldi muskullari kuchi 9,2 kg.ga, chap qo’lining elka oldi muskullari kuchi 8,5 
kg.ga teng 
 
Bolalar va kattalarning elka oldi muskullari kuchining
meyordagya ko`rsatkichlai 

---

81
Yosh O’g’il
Qiz O’g’il Qiz 
6 9.2 8.4 8.5 7.7 
7 10.7 9.9 10.1 9.2 
8 13.4 11.2 11.7 10.5 
9 14.3 
13.8 
13.5 
12 
10 16.5 14.6 15.6 13.7 
11 18.8 16.5 17.7 15.5 
12 21.2 18.9 19.7 17.8 
13 24.4 21.8 22.5 20.4 
14 28.4 24.8 20.2 22.9 
15 23.4 27 30.9 24.9 
Kattalar
49.3 29.7 45 27.7 
 
O’pkaning tiriklik sig’imini o’lchash 
Ma’lumki, odam normal nafas olganda, o’pkaga 500-600 ml.havo kiradi va 
shuncha havo yana tashqariga chiqadi. Bu havo nafas olish havosi deyiladi. Normal 
nafas olingandan keyin, yana 1500 ml. havo miqdorida nafas olish mumkin. Bu 
qo’shimcha havo deyiladi. Shuningdek, normal nafas chiqarilgandan keyin yana 1500 
ml. havo chiqarish mumkin. Bu havo zapas yoki rezerv havo deyiladi. Chuqur nafas 
chiqarilgandan keyin chuqur nafas olinganda o’pkaga kirgan havo miqdori o’pkaning 
tiriklik sig’imi deyiladi. O’pkaning tiriklik sig’imi-nafas olish havosi, qo’shimcha va 
rezerv havo yig’indisi (500Q1500Q1500)dan iborat bo’lib, u o’rtacha 3500 ml. ga 
teng. O’pkaning tiriklik sig’imi kishining jinsiga, yoshiga, kasbiga va sog’lig’iga 
qarab o’zgarib turadi. Qanchalik chuqur nafas chiqarilmasin, o’pkadagi havoning 
hammasi batamom chiqib ketmaydi, uning bir qismi o’pkada qoladi. Bu havo qoldiq 
havo deyiladi. Uning miqdori taxminan 1000 ml. ga teng bo’ladi. O’pkaning tiriklik 
sig’imini o’lchash uchun spirometrdan foydalaniladi. 
Spirometr ikkita tsilindrdan tuzilgan bo’lib, uning kattasiga suv to’ldirilgan, 
kichigi esa katta tsilindr ichiga kiritilgan. Kichik tsilindr katta tsilindr ichida oson 
harakatlanishi uchun uning yuqorigi berk tomoni tosh osilgan ip orqali g’altakka 
birlashtirilgan. Katta tsilindr tubining o’rtasiga temir naycha o’rnatilgan bo’lib, uning 
yuqorigi uchi tsilindrdagi suvdan bir oz ko’tarilib turadi, ikkinchi uchi esa tsilindr 
tagidan tashqariga chiqarilib, rezina naycha bilan birlashtirilgan. Agar rezina naycha 
orqali havo puflansa, kichik tsilindr yuqoriga ko’tariladi, kirgan havo miqdorini 
shkalaga yozilgan raqamlardan bilshp mumkin.