Botanika indd



Download 3,88 Mb.
Pdf ko'rish
bet10/112
Sana20.07.2022
Hajmi3,88 Mb.
#825515
1   ...   6   7   8   9   10   11   12   13   ...   112
Bog'liq
2 Botanika 6-sinf 2017

Sitoplazma - hujayranmg asosiy tarkibiy qismi hisobla- 
nadi. U rangsiz, tiniq, suyuq yoki shilimshiq holda bo‘ lib, 
doimo harakatlanib turadi.
Yadro - hujayraning eng muhim tarkibiy qismi. U hu- 
jayralar bo‘linishida katta rol o‘ynaydi.
Ko‘k-yashil suvo‘tlar, bakteriyalaming yadrosi shakllan- 
magan, nning moddalari sitoplazmada tarqoq holda joylash- 
gan bo‘ladi. Yadro irsiy belgilaming yangi avlodga o‘tishida 
muhim ahamiyatga ega.
Plastidalar - hujayraning asosiy tirik qismlaridan 
biri. Zamburug‘ lar, bakteriyalar, ko‘k-yashil suvo6tlarda 
plastidalar bo‘lmaydi. Plastidalar uch xil bo‘ ladi: leyko- 
plastlar (rangsiz), xromoplastlar (zarg‘ aldoq, qizg‘ ish), 
xloroplastlar (yashil). Xloroplastlar yashil xlorofill pig- 
mentiga ega plastidalar bo‘ lib, ularda fotosintez jarayo- 
ni boradi. Xromoplastlarda qizil, sariq rangli pigmentlar 
bo‘ ladi. Xromoplastlar gul va mevalarga rang beradi. 
Leykoplastlar rangsiz plastidalardir. Ularda zaxira mod- 
dalar saqlanadi.
Yakuol - sitoplazma ichidagi hujayra shirasi bilan 
to‘ lgan bo‘ shliq. U turli shaklda bo‘ ladi. Hujayra shirasi 
tarkibida 70-95% suv va unda erigan ko‘pgina mineral va 
oqsil, moy, shakar kabi organik moddalar bocladi. Bu shira 
tarkibiga ko‘ ra mevalaming ta’mi shirin, nordon va ach- 
chiq bo‘ ladi.


hiijayralarining mikroskop 
Hujayra qismlari 
ostida ko‘rinishi 
i n
____
Hujayralaming xilma-xilligini ko‘rish uchun 
0
‘ simlik- 
laming turli organlaridan preparat tayyorlash kerak.
Misol uchun piyozning shaffof yupqa pardasidan pre­
parat tayyorlash ancha oson. Buning uchun uning etli qo- 
big‘ idan yupqa shaffof pardasi ajratib olinadi va buyum 
oynasidagi tomchi suvga qo‘yiladi. Uning hujayralari shak- 
lining cho‘ziqligi, zichroq joylashganligi va plastidalaming 
rangsizligi bilan boshqa o‘ simlik hujayralaridan farq qiladi 
(10-rasm).
Hujayralar o‘ lchami jihatidan ham bir-biridan farq qilishi 
endi sizga ma’lum.
Ko‘pchilik o‘ simliklaming hujayrasi juda kichkina 
bo‘ladi. Lekin yiriklari ham bor. Masalan, chigit yuzasidagi 
tola (tuk) bitta hujayradan iborat bo‘lib, uzunligi 3-4 sm ga 
yetadi (11-rasm).
Shunday qilib, har xil turga tegishli o‘ simliklar hujayrasi 
o‘ziga xos shaklda bo‘lishiga ishonch hosil qildik. Hatto bir 
tup o‘ simlikning turli organlaridagi hujayralar ham har xil -
cho‘ziq, yumaloq, ko‘p qirrali va boshqa shakllarda bo‘lishi 
mumkin. Hujayralar shakliga va bajaradigan vazifasiga qa- 
rab xilma-xil bo‘ladi.



Download 3,88 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   6   7   8   9   10   11   12   13   ...   112




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish