Microsoft Word педагогика тарихы кейинги вартант

 
9.2. Áyyemgi Grek filosofları tárbiya haqqında. Áyyemgi Rimde 
pedagogikalıq ideyalardıń rawajlanıwı 
 
Greciyada mektep hám mádeniyattıń tez pát penen rawajlanıwı pedagogika 
teoriyasınıń dun’ya
ǵ
a keliwinede sharayat jarattı. Pedagogika teoriyasına alım hám 
filosoflardan Sokrat, Platon, Aristotel’ hám Demokritler tiykar saldı. 
Sokrat (biziń eramız
ǵ
a shekemgi 469-399 jıllar)
kelip shı
ǵ
ıwı kámba
ǵ
al 
shańaraqtan bolıwına qaramastan konservativ aristokratlardıń ideologı edi. Ol 
b.e.sh. 469 jılı Afinada skul’ptor shańara
ǵ
ında tuwıl
ǵ
an. Ol birde kitap jazba
ǵ
an, 
mektepte sabaqta bermegen. Lekin, shákirtlerin óz átirapına toplap, haqıyqattı 
biliwge, máseleniń sheshimin tabıw
ǵ
a umtıldır
ǵ
an. Ol hám filosof hám orator 
(sózge sheshen, dilwar) bolıp, keń maydanshalarda jámáát aldında sózge shı
ǵ
ıp, 
ádep-ikramlıqqa 
baylanıslı 
máseleler 
boyınsha 
gúrrińlesiwler 
ótkergen. 
Tıńlawshılar
ǵ
a sawal-juwap jolı menen haqıyqattı ózleriniń izlep tabıwına jol 
siltegen, sol jol arqalı adamlardı ádalatlıqtı izlewge, bir-birewge túsinisken halda, 
mámlelik penen qarım-qatnas jasaw
ǵ
a úyretken. Gúrrińlesiwdiń bul usılı sol 
zamanda «Sokrat usılı» dep atalıp, kópshilik aldında úlken abıroy
ǵ
a iye bol
ǵ
an. 
Nátiyjede Sokrat adamlardıń tilek-ótinishleri boyınsha óziniń oratorlıq mektebin 
ashqan hám jaslar
ǵ
a tárbiya bergen. Ol b.e.sh. 399 jılı demokratiya dushpanları 
tárepinen óltirilgen. 
Sokrattıń pikirinshe tárbiyadan kútilgen maqset buyımlar tábiyatın úyreniw 
bolmay, bálki insannıń bilip alıwı, ádep-ikramlılıqtı payda etiw bolıwı lazım. 
Ulıwma Sokrat jaratqan ádep-ikramlılıq etikası mektebinde ulıwma pazıylet bir 
qatar jeke pazıyletlerden, ya
ǵ
nıy mártlik, danalıq, ádalat hám basqalardan ibarat 

---

bol
ǵ
an. Ol kimge eń ullı insanıy pazıyletlerdi biliw nesip etken bolsa, áne sol adam 
ǵ
ana jaqsı pazıyletti kórsete alıwı mumkin dep túsindiriw menen birge pazıylet 
penen bilimdi bir nárse dep uqtıradı. 
Sokrattıń ádep-ikramlılıq boyınsha bildirgen pikirlerinde teńsizlikti seziw 
mumkin. Onıń pikirinshe ádep-ikramlılıq tek 
ǵ
ana húrmetli aq súyek 
«klassik»lerge 
ǵ
ana tiyisli, «klassik» adamlar haqıyqıy ádep-ikramlılıqtıń iyeleri 
bol
ǵ
anlı
ǵ
ı ushın hákimiyatta olardıń qolında bolıwı tiyis dep kórsetedi. Sokrat, 
«eger bir adam seniń ayıbıńdı juzińe aytsa, kemshiliklerińdi kórsetse sen onı dos 
bil, gózzal ádep-ikramlı bolıw
ǵ
a, jaman illetlerden saqlanıw
ǵ
a háreket et» - deydi. 
Sokrat isbilermenlikti qollap-quwatlap, onı eń gózzal insanıy paziylet dep 
esaplaydı. Onıń pikirinshe gózzal ámel isletip dushpanıńdı tálim-tárbiya 
járdeminde tárbiyalap danalardıń arasına qosıw, ádepsiz, pasıq adamlardı násiyat 
sózler arqalı jaqsılardıń qatarına qosıw eń jaqsı ámellerden sanaladı. Sokrat óziniń 
pedagogikalıq kóz-qaraslarında miynet tárbiyasına ulken áhmiyet beredi. Ol 
miynetti ádep-ikramlılıq gózzallı
ǵ
ı dep ataydı.
Sokrattıń tálim-tárbiya haqqında
ǵ
ı táliymatı áyyemgi Greciyada filosofiyalıq 
– pedagogikalıq pikirlerdiń rawajlanıwına qosıl
ǵ
an úlken úles boldı.