Sabirova rixsi abdukadirovna yuldashev nosirjon muxam edjanovich

Y o g ‘ kislotaiar sintezining boshqarilishi
Y o g ‘ kislotaiar sintezini boshqaruvchi ferment — atsetil-KoA- 
karboksilaza. Bu ferment bir necha usullar bilan boshqariladi.
Ferment subbirliklari kompleksining assotsiatsiya/dissotsiats- 
iyasi. Atsetil-KoA-karboksilaza faol boMmagan shaklda bir necha 
komplekslardan iborat b o‘ lib, ulaming har biri 4 subbirlikdan 
tashkil topgan. Fermentning aktivatori — sitrat; u subbirliklarning 
y ig ‘ ilishini stimullaydi, natijada fermentning faolligi ortadi. Ingibitor
— palm itoil-KoA; u kompleksni dissotsiatsiyalaydi va fermentning 
faolligini pasaytiradi.
A tsetil-K oA -k arbok silazan in g fosforillanish/defosforillanishi 
Postabsorbtiv holat yoki jism oniy ishda glyukagon va adrenalin 
adenilatsiklaza sistemasi orqali proteinkinaza A ni aktivlaydi va 
atsetil-KoA karboksilaza subbirliklari fosforillanishini stimullaydi.
Fosforillangan ferment faol emas, shuning uchun y o g ‘ kislotalari 
sintezi to‘ xtaydi. Absorbtiv davrda insulin fosfatazani faollaydi va 
atsetil-KoA karboksilaza defosforillangan holatga o ‘ tadi. S o‘ ngra 
sitrat ta’sirida ferment protomerlarining polimerlanishi sodir bo‘ ladi 
va u faollanadi. Fermentni faollashdan tashqari sitrat y o g ‘ kislotalari 
sintezida boshqa vazifani ham bajaradi. Absorbtiv davrda jiga r 
hujayralari mitoxondriyasida sitrat to‘ planadi, uning tarkibida atsetil 
qold ig‘ i sitozolga transport qilinadi.
F erm entlar sintezining induksiyasi
Uzoq muddat uglevodga boy va y o g ‘ lar kam b o‘ lgan ovqat
153

---

¡ste’ mol qilish insulin sekretsiyasini oshiradi, u o ‘ z navbatida atsetil- 
KoA-karboksilaza, y o g ' kislotalar sintazasi, sitratliaza, izotsitratde- 
gidrogenaza fermentlari sintezi induksiyasini stimullaydi. Natijada 
uglevodlam i k o‘ p iste’ mol qilish glyukoza katabolizmi mahsulotlari- 
ning y o g ‘ larga aylanishini tezlashtiradi. Ochlik yoki y o g ‘ larga boy 
ovqatlanish fermentlar, o ‘ z navbatida y o g ‘ lar, sintezining pasayishiga 
olib keladi.