4-Amaliy ish Mavzu

 
L1 kesh 
Bu degani kesh xotirasi 1 -darajali, ichki xotira deb ham ataladi. Markaziy 
protsessor tomonidan eng ko'p ishlatiladigan ma'lumotlarni saqlaydi. Unga yaqinroq 
joylashganligi sababli, bu turdagi xotira hammasidan ham eng tez, lekin eng 
kichikidir.Asosan, u bajariladigan operatsiyalarning spetsifikatsiyalarini va ularni 
qanday bajarish kerakligini o'z ichiga oladi. 
L2 kesh 
Bu xotira hajmi bo'yicha keshdan keyin ikkinchi o'rinda turadi. Biroq, uning 
hajmi ortib borayotgan narsa tezligini yo'qotadi. Bu L1 keshida muvaffaqiyatsiz 

---

4 
bo'lgan ikkinchi ma'lumot qidirish birligi. Birinchi kompyuterlarda, 1 -darajali xotira 
kabi, u onakartga o'rnatildi. Hozirda u bir xil protsessor chipida joylashgan. Nihoyat, 
u dasturlar tez ishlashi uchun zarur bo'lgan ma'lumotlar va ko'rsatmalarni o'z ichiga 
oladi. 
L3 kesh 
Bu markaziy protsessor birligining barcha yadrolari o'rtasida taqsimlanadigan 
xotira. Joylashuviga ko'ra, u protsessorga yaqinligi va tezligi bo'yicha L2 keshidan 
pastroq darajada, lekin shu bilan birga u eng yuqori sig'imga ega xotira bo'lib 
chiqadi, shu bilan birga u hali ham tezroq. RAM xotirasi. Bu erda ma'lumotni uchta 
daraja o'rtasida uzatish mumkinligi aniq bo'lishi kerak. Shunday qilib, biz 
transferning ikki turi haqida gapirishimiz mumkin: 
Inklyuziv
: ma'lumotlarning kelib chiqish keshi boshqa darajaga o'tkazilganda 
uning nusxasini saqlaydi. 
Eksklyuziv
: so'ralgan ma'lumotlar uzatilganda keshdan o'chiriladi. 
Kesh xotirasi - bu CPU (markaziy protsessor birligi) va operativ xotira 
(tasodifiy kirish) o'rtasida 
joylashgan xotira turi
. Kesh xotirasining maqsadi - 
protsessorning operativ xotiradan foydalanish vaqtini qisqartirish. Kesh xotirasi 
RAMga qaraganda ancha tezroq. Shunday qilib, keshga kirish vaqti RAMga kirish 
vaqtidan ancha past. Ammo kesh xotirasi uchun ishlatiladigan xotira narxi RAM 
uchun ishlatiladigan xotira narxidan ancha yuqori va shuning uchun kesh 
xotirasining hajmi juda kichik. Kesh xotirasi uchun ishlatiladigan xotira turi 
sram 
(Statik Random Access Memory) deb nomlanadi. 
Qachon CPU xotiraga kirishni xohlasa, u birinchi navbatda unga kerak bo'lgan 
narsa kesh xotirasida joylashganligini tekshiradi. Ha bo'lsa, u unga eng kam 
kechikish bilan kira oladi. Agar u keshda bo'lmasa, so'ralgan tarkib RAMdan keshga 
ko'chiriladi va undan keyin faqat CPU unga keshdan kira oladi. Bu erda, keshdan 
tarkibni nusxalashda, nafaqat so'ralgan xotira manzilidagi tarkib, balki yaqin 
atrofdagi tarkib ham keshga ko'chiriladi. Shunday qilib, keyingi safar keshni urish 
ehtimoli yuqori bo'ladi, chunki ko'pchilik kompyuter dasturlari yaqin atrofdagi 
ma'lumotlarga yoki ko'pincha oxirgi kirilgan ma'lumotlarga kirishadi. Shunday 
qilib, kesh tufayli o'rtacha xotira kechikishi kamayadi. 

---

5 
4.5-rasm. A) Keshni to‘g‘ridan-to‘g‘ri to‘ldirish. B) 2 tomonlama assotsiativ
keshni to‘ldirish 
Assotsiativ- assotsiativ xotira (AP) yoki assotsiativ saqlash qurilmasi (ASQ) 
- bu juda tez qidiruv dasturlarida ishlatiladigan mashina xotirasining maxsus turi. 
Shuningdek, u "tarkib-manzilli xotira", "assotsiativ saqlash qurilmasi", "tarkib-
manzilli xotira" yoki "assotsiativ qator" atamalari bilan ham tanilgan, ammo oxirgi 
atama dasturlashda ma’lumotlar tuzilishiga murojaat qilish uchun tez-tez ishlatiladi. 
Hozirgi zamonaviy protsessorlarning farqlovchi muhim xarak-teristikalaridan 
biri ularning kesh xotirasidir. U tezkor xotiraga tezmurojaat etishni ta’minlaydi. 
Kesh xotira dastur kodi va ma’lumotlarni vaqtinchalik saqlashga mo‘ljallangan tez 
murojaat etiluvchi xotiradir. Unga murojaat etish kutish xolatida amalga 
oshirilmaydi. Kesh xotiraning samaradorligi protsessor samaradorligiga bog‘liqdir. 
Kesh xotira yordamida tizim xotirasi bilan ma’lumot almashinish tezlashadi. 
Kesh xotira tezkor xotira bilan protsessor o‘rtasida joylashadi va ikkiga 
bo‘linadi. Protsessor tezkor xotiraga murojaat etishdan avval 1-kesh xotiradan 
kerakli ma’lumotlarni qidiradi. Ko‘p hollarda kerakli ma’lumotlar unda saqlanadi, 
xotira bilan bog‘lanish o‘rtacha vaqti qisqaradi.