O'zbekiston respublikasi oliy va 0 ‘rta maxsus ta’lim vazirlig1 T. A. Otaqo‘ziyev, E. T. Otaqo‘ziyev bog‘lovchi

P .A .R e b in d e r , E .E .S e g a lo v a va b o sh q a la r, sh u n in g d ek ,
A .F.Polakning fikricha, ikki gidrat kristallga aylanishida tarkibiy
tuzilma hosil bo'lishi ikki bosqichda kechadi. Birinchi bosqichda
kristallovchi tarkibiy tuzilm a sinchlari shakllanib, yangi hosila
kristallchalari bilan kristallaming ehtim oliy o ‘sishi o ‘rtasida birikuv
(kontakt) yuzaga keladi. Ikkinchi bosqichda esa yangi kristallanish
birikuvi vujudga kelm ayd i, balki m avjud sin ch larn in g atrofï
qoplanaveradi, ya ’ni uni tashkil etuvchi kristallchalarning o'sishi
kuzatiladi. Bunda ham tizim m ustahkam ligi ortadi, ham kristal-
larning m uayyan yo'nalishda o ‘sishi natijasida vujudga keladigan
ichki cho'zuvchi kuchlanishlar hosil bo'lishi hisobiga tarkibiy tuzil­
ma m ustahkamligi kam ayishi m um kin. Q otishning natijaviy m us­
tahkamligi ko‘p jihatdan qotayotgan suspenziyaning suyuq fazasida
to'yinish m iqdori va kinetikasi bilan belgilanadi, bu esa birlam chi
bog‘lovchi moddaning eruvchanligiga va erishining um um iy tezligiga
bog'liq. Kristallaming o'sishi uchun qanchalik qulay sharoit yaratilsa
(to'yinish va reaksiya um um iy tezligi kam bo'lsa), tarkibiy tuzilm a
m ustahkam ligini pasaytiruvchi kuchlanishlar shu qadar ko'p
bo'ladi. A ksincha, kristallchalarning yangi mo'rtaklari va ular
o'rtasidagi tutashuvning hosil bo'lish i u ch u n qanchalik qulay
sharoit vujudga kelsa (yuqori darajada to'yinish, erishning um um iy
tczligi katta bo'lishi), kuchlanish shu qadar pasayadi. Biroq qotish
tarkibiy tuzilm ani tashkil etuvchi kristallchalarning juda maydaligi
uning m ustahkam ligini susaytiradi. M utaxassislam ing fikricha,
tuzilm a m ustahkam ligining eng yuqori bo'lishiga erishish uchun