O'zbekiston respublikasi oliy va 0 ‘rta maxsus ta’lim vazirlig1 T. A. Otaqo‘ziyev, E. T. Otaqo‘ziyev bog‘lovchi

laridan biridir. U alitdan dastlabki kunlarda sekin qotishi bilan
farqlanadi. U ning asosiy mustahkamligi bir yil atrofida to ‘planadi.
Bu m ustahkam lik alitning m ustahkamligiga yaqin.
Ikki kalsiy silikat, alit singari kam m iqdordagi q o ‘shim chalar
(1 —3%) bilan qattiq eritm a hosil qilib belitga aylanadi. B unday
q o ‘shim chalarga A120 3, F e 20 3, Cr20 3 va boshqalar kiradi. Ikki
kalsiy silikatning t o ‘rtta p o lim o rf shaldi borligi aniqlangan: bular
3 — C 2S; 
a
— C 2S; a 1— C 2S; y — C ,S . N .A .T orop ov fikricha,
ikki kalsiy silikatning yana beshinchi p o lim o rf form asi P1 — C 2S
ham bor.
Erish harorati 213 0— 1425°C chegarada 
a
— m odifikatsiya
barqaror b o ia d i, bu haroratlardan pastda a 1— shaklga o'tadi.
Sanoat klinkerlarida a — m odifikatsiyani barqarorlashtirish qiyin
b o ‘lgani u ch u n u kam uchraydi, a 1- C 2S 1425—830°C haroratda
barqaror. Bundan past haroratda, sekin sovitish sharoitida toza
a 1—C 2S turi past haroratda barqaror b o ig a n
y
— C 2S shaklga
o ‘tadi. a 1— C 2S tez sovitilganda 670 °C g ach a h am m a haroratda
barqaror b o ‘lm agan va y — C 2S ga aylanishga m oyil b o ‘lgan P —
C 2S shaklga o ‘tadi. A m m o bu jarayonning ketishiga P —C 2S kristall
122

---

turiga kam m iqdorda (1 —3%) kirib qolgan q o ‘shim chalar xalaqit
beradi. Barqarorlashtiruvchi q o ‘shim chalar rolini A 120 3, F e20 3,
M gO, N a 20 , K20 va Cr20 3 ham da boshqalar bajaradi. Shu bilan
birga, (3 — C ,S ning barqarorligini oshiruvchi faktor b o ‘lib, uni
oddiy (xona) haroratigacha sovitish uchun xizm at qiladi.