O'zbekiston respublikasi oliy va 0 ‘rta maxsus ta’lim vazirlig1 T. A. Otaqo‘ziyev, E. T. Otaqo‘ziyev bog‘lovchi

ohak holigacha s o ‘ndirayotgandagiga qaraganda ancha k o ‘p suv
solinadi. Bu holda ham suv miqdori ohak tarkibida CaO va magniy
oksidi bilan gil aralashmalardan qancha borligiga b og‘liq. A m m o
o £rtacha hisobda 1 o g ‘irlik qism qaynamaga 2—3 o g ‘irlik qism suv
sarflanadi.
Ohakni so ‘ndirish tezligi va natijalari esa uning kimyoviy tarkibi,
kuydirish harorati va rejimiga, ohak qancha saqlangani va so ‘ndirish
u ch u n qancha suv solinganiga bog'liq b o ‘ladi.
H avoda qotadigan ohakning asosiy qism ini kalsiy oksidi tashkil
qiladi. Biroq yuqorida aytib o ‘tilganidek, ohakda CaO dan tashqari
o z m i-k o ‘pm i m agniy oksidi va gil aralashmalar b o ‘ladi. Ularning
bir qism i CaO bilan kim yoviy birikma tarzida birikishi m um kin,
qolgan qismi esa erkin holda qoladi. MgO va gil aralashmalar borligi
sababli s o ‘nish jarayoni sustlashadi va so'ndirilgan ohak sifati
yomonlashadi. Ulardan qancha borligiga qarab, kuchli ekzotermiyaga
ega b o ‘lgan, tez s o ‘nadigan va plastik, mayda dispers (ushlab
k o ‘rganda y og ‘li) xam ir hosil qiladigan ohak yoki s o ‘ndirganda
kam issiq chiqaradigan, sust s o ‘nadigan va s o ‘nish m ahsulotida
parchalanm agan yirik zarrachalar k o‘p uchraydigan shirasiz ohak
hosil qilinishi m um kin. Shuni nazarda tutish kerakki, qurilishbop
qorishm alar tayyorlayotganda shirali ohak shirasiziga qaraganda
kam talab qilinadi.
84

---

M agniy oksidi 5% dan ortiq b o is a , ohak sezilarli darajada
sliirasizlanib qoladi. 3—4% dan ortiq gil aralashma b o is a , ohak
o d a td a a n c h a sh ir a siz la n a d i. O hak m a g n iy o k sid i tu fa y li
shirasizlanishiga sabab shuki, M gO sekin sohiadigan m odda,