Kimyo va ekologiya


Osmos hodisasi. Vant-Goff qonuni



Download 1,1 Mb.
Pdf ko'rish
bet24/40
Sana29.12.2021
Hajmi1,1 Mb.
#81395
1   ...   20   21   22   23   24   25   26   27   ...   40
Bog'liq
eritmalarning konsentratsiyalarini ifodalash usullari

Osmos hodisasi. Vant-Goff qonuni 

 

Eritmalardagi  erigan  modda  va  erituvchining  zarrachalari  tartibsiz 



harakati tufayli eruvchi modda erituvchining butun hajmi bo’yicha bir tyekisda 

taqsimlanadi. Agar silindrga qandning kontsentrlangan eritmasini qo’yib, uning 

ustiga  ehtiyotlik  bilan  suyultirilgan  qand  eritmasini  solsak,  qandning 

kontsentrlangan  eritmadan  suyultirilgan  eritmaga  o’tishi,  suvning  esa 

suyultirilgan  eritmadan  kontsentrlangan  eritmaga  o’tishi  yuz  beradi,  har  bir 

modda  o’zining  kontsentratsiyasi  kam  bo’lgan  tomonga  o’ta  boshlaydi.  Ana 

shunday  moddalarning  o’z-o’zidan  o’tishiga,  ya'ni  ular  kontsentratsiyasining 

tenglashishiga olib keluvchi jarayon diffuziya deb ataladi. 

 

Agar  shisha  silindrga  KMnO



4

  ning  eritmasini  quysak  va  unga 

chayqatmasdan  turib,  suv  qo’shilsa,  diffuziya  hodisasini  kuzatish  mumkin. 



 

33 


 

 

 



Avval  keskin  chegara  kuzatiladi,  lekin    sekin-asta    chegara  yo’qola  boshlaydi; 

bir  necha  vaqtdan  keyin  erigan  modda  erituvchining  butun  hajmi  bo’yicha  bir 

tekis taqsimlanadi va butun suyuqlik bir xil rangga ega bo’lib qoladi. 

 

Ko’rib  chiqilgan  misolda  erituvchi  va  eruvchi  modda    zarrachalari 



qarama-qarshi  yo’nalishda  diffuziyalanadi.  Bu  jarayonni  ikki  yoqlama  diffuziya 

deyiladi.  

 

Agar ikki eritma orasiga erituvchi o’ta oladigan, lekin eruvchi modda o’ta 



olmaydigan  to’siq  parda  quyilsa,  ahvol  boshqacha  bo’ladi.  Bunday  pardalar 

yarim o’tkazgich pardalar deb ataladi, ular tabiatda ham uchraydi va sun'iy yo’l 

bilan  ham  hosil  qilinadi.  Masalan,  mis  kuporosi    eritmasi  shimdirilgan  g’ovak 

sopol  silindr  kaliy  geksasiano(II)-ferrat  K

4

[Fe(CN)


6

]  eritmasiga  tushirilsa, 

silindr g’ovaklariga mis geksasiano(II)-ferrat cho’kib qoladi. Shunday yo’l bilan 

ishlangan  silindr  yarim  o’tkazgich  parda  xossasiga  ega  bo’lib  qoladi.  Shunday 

silindrga  shakar  eritmasi  solib,  suvga  botirilsa,  faqat  suv  molekulalarining 

o’tishi  hisobiga  sopol  idishdagi  eritmaning  hajmi  ko’paya  boshlaydi,  undagi 

qandning  kontsentratsiyasi  kamaya  boshlaydi.  Yarim  o’tkazgich  parda  orqali 

bo’ladigan  bunday bir yoqlama diffuziya osmos deb ataladi. 

Vant-Goff  o’z  nazariyasini  qonun  tarzida  ta’rifladi:  agar  erigan  modda 

eritma  temperaturasida  gaz  holatida  bo’lib,  eritma  hajmiga  baravar  hajmni 

egallasa, bu gazning bosimi eritmaning osmotik bosimiga teng bo’ladi. 

Bu  qonun  eritmalarining  osmotik  bosimi,  konsentratsiya  va  absolyut 

temperaturagagina  bog’liq  bo’lib,  eruvchi  modda  tabiatiga  bog’liq  emasligini 

ko’rsatadi. 

 

Turli  eritmalarning osmotik bosimini o’lchash natijasida osmotik bosim 



qiymati  eritma  kontsentratsiyasi  va  uning  haroratiga  bog’liq  ekanligi,  lekin 

erigan modda va erituvchining tabiatiga bog’liq emasligi aniqlandi. 1886  yilda 

golland  olim  Vant-Goff  elektrolit  bo’lmagan  moddalarning  uncha  yuqori 

bo’lmagan kontsentratsiyali eritmalarining osmotik bosimini kontsentratsiya va 

haroratga  bog’liqligini  ifodolovchi  tenglamani  keltirib  chiqardi  (Vant-Goff 

qonuni): 




 

34 


 

 

 



                                        P=CRT;           

P-eritmaning  osmotik  bosimi,  kPa,  C-  eritmaning  molyar  kontsentratsiyasi, 

mol/l, R - gazlarning universal doimiyligi, 8,314 J/mol, T- eritmaning absolyut 

harorati (273+t

0

C). 



Download 1,1 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   20   21   22   23   24   25   26   27   ...   40




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish