Termiz davlat universiteti professor A. N. Ro’ziev nomidagi «Geografiya»


 Mavzu: Niverlirlash va uning turlari



Download 2,61 Mb.
Pdf ko'rish
bet87/171
Sana29.12.2021
Hajmi2,61 Mb.
#81360
1   ...   83   84   85   86   87   88   89   90   ...   171
Bog'liq
topografiya asoslari va kartografiya

9. Mavzu: Niverlirlash va uning turlari 
 
REJA: 
1.  Niverlirlash turlari. 
2.  Geromertrik niverlirlashning moxiyati va usullari 
3.  Maydonni geromertrik niverlirlash. 
4.  Trigonomertrik niverlirlash. 
5.   Baromertrik niverlirlash. 
1. Niverlirlash turlari. 
Yer  yuzasidagi  nuktalarning  bir-biriga  yoki  biror  boshlangich  satxiy  yuzaga  nisbatan  balandligini 
aniklash maksadida bajariladigan ulchash ishlari yigindisiga niverlirlash deryiladi. 
Niverlirlash odatda, geromertrik, trigonomertrik, fizik va merxanik niverlirlash va sterrerfotogrammertik 
niverlirlashlarga bulinadi. Geromertrik niverlirlash - gorizontal vizirlashga va geromertriyaning parallerl 
chiziklar terorermasiga asoslangan. Geromertrik niverlirlashda asosan niverlir va reryka ishlatiladi. Bu 
usulda nuktalarning nisbiy balandligi anik ulchanadi. Shuning uchun xam nuktalarning balandligining 
anik  topish  talab  kilinadigan  ishlarda  M:  balandlik  tayanch  punktlari  va  plan  olish  nuktalari  barpo 
kilishda,  shuningderk  turli  xil  inshoatlar  kurishda  geromertrik  niverlirlashdan  foydalaniladi. 
Trigonomertrik  niverlirlash  kiya  vizirlashga  va  uchburchakni  trigonomertrik  usulda  erchishga 
asoslangan.  Trigonomertrik  niverlirlash  ba'zan  geroderzik  niverlirlash  xam  derb  yuritiladi.  Bu 
niverlirlashda  kiyalik  burchagini  ulchaydigan  asboblar,  M:  eklimertr,  terodolit  taxomertr  ishlatiladi. 
Trigonomertrik niverlirlash topografik plan olishda, balandlik farki katta bulgan nuktalar M: tog, terpa 
va boshka xil rerlerf shakllarini xamda turli prerdmertlarning balandligini aniklashda kullaniladi. Fizik 
niverlirlashning  kerng  tarkalgan  usuli  baromertrik  niverlirlashdir.  Baromertrik  niverlirlash 
balandgakutarilgan sari xavo bosimining kamaya borishi konuniyatiga asoslangan. Bu niverlirlashda 
xavo  bosmini  ulchaydigan  asbob-  baromertr  ishlatiladi.  Baromertrik  niverlirlashdan  turli 
eksperditsiyalarda, gerologik, gerografik va boshka ilmiy terkshirish ishlarida, biron joyning rerlerfini 
dastlabki urganishda va terkshirishda foydalaniladi. Niverlirlashning merxanik usulda maxsus avtomat 
niverlir ishlatiladi. Bu asbob vilosiperd yoki avtomashinaga urnatiladi. Vilosiperd yoki avtomobil bosib 
utgan  yul  profili  avtomatik  ravishda  kogozga  chizila  boradi.  Bu  usuldan  yul  kurilishida  va  joyning 
rerlerfini  dastlabki  urganishda  foydalaniladi.  Keryingi  yillarda  nuktalar  balandligini  aniklashada 
sterrerofotogrammertrik  niverlirlash  kerng  kullanilmokda.  Bunda  nuktalarning  bir-biriga  nisbatan 
balandligi joyning ikkita (kush)  fotosurati  ustida   maxsus   ulchash  ishlarini    bajarish    natijasida 


 
91 
aniklanadi. 
Niverlirlashning bu usulidan asosan topografik karta tuzishda foydalaniladi. 
 

Download 2,61 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   83   84   85   86   87   88   89   90   ...   171




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish