Termiz davlat universiteti professor A. N. Ro’ziev nomidagi «Geografiya»



Download 2,61 Mb.
Pdf ko'rish
bet127/171
Sana29.12.2021
Hajmi2,61 Mb.
#81360
1   ...   123   124   125   126   127   128   129   130   ...   171
Bog'liq
topografiya asoslari va kartografiya

6. Kartodiagramma usuli. 
Biror  siyosiy-ma'muriy  yoki  tabiiy  chergaraga  ega  bulgan  terrritoriyada  vokera  va 
xodisalarning  gerografik  tarkalishini  diogrammalar  yordamida  tasvirlanishi 
kortodiagramma usuli deryiladi. Kortodiogramma statistik usul xisoblanadi.  
Bu  usul  bilan  turli  xil  kartalarni  (tabiiy,  iktisodiy,  kishlok  xujaligi  va  boshka)  tuzish 
mumkin.  Masalan:  bu  usulda  derngizlardagi  ovlanadigan  balik  mikdori,  kishlok 
xujaligida  foydalaniladigan  err  tarkibi,  yillik  yogin-sochin  mikdori  va  boshka  xil 


 
 
 
140 
kartalarni  tuzish  mumkin.  Aloxida  davlatlarning  erki  butun  dunyoning  iktisodiy 
kursatkichlari  kartodiaogaramma  usulida  yakkol  kursatilishi  mumkin.  Masalan: 
dunyo  buyicha  tayyorlanadigan  yokilgi  strukturasida  ayrim  davlatlarning  yoki 
gruppa  mamlakatlarining  xissasini  diogramalar  tuzib  kursatish  kulaydir.  Bu  usul 
iktisodiy  kartalarni  tuzishda  kuprok    kullaniladi.  Kartodiagrammada  fakat  bir 
kursatkichgina  tasvirlanmasdan,  turli  soxalar  xamda  ularning  sitrukturasi  xam 
tasvirlanishi  mumkin.  Masalan:  elerktr  enerrgiya  ishlab  chikarish  kartasida  uning 
strukturasi,  ya'ni  gidroelerktr  stantsiyalar,  issiklik  elerktr  stantsilari,  atom  elerktr 
stantsiyalar  ishlab  chikargan  enerrgiya  aloxida-  aloxida  diagramma  bilan 
tasvirlanadi.  Kartodiagrammalar  geromertrik  shakillardan  iborat  bulib,  tashki 
kurinishidan berlgilar usulidagi berlgilarga uxshaydi. Lerkin bular orasida katta fark 
bor.  
Berlgilar usuli, ilgari aytib utganimizderk, vokera va xodisalarning ma'lum bir joyga 
tergishli ekanini,  ya'ni anik urnini kursatsa, kartodiagramma vokera va xodisalarni 
maydon  buyicha  mikdor  yigindisini  kursatadi.    Kartodiagramma  usulida  deryarli 
xamma  vakt  absolyut  mikdor  berriladi.  Bunday  kartodiagrammalarga  strukturali 
kartodiagrammalar  deryiladi,  ular  terrritoriyaning    xoxlagan  joyida  tasvirlanishi 
mumkin.  Bulingan  strukturalar  ranglar  yoki  shtrix  chiziklar  bilan  ajratib  kursatiladi. 
Kartodiagrammada  vokera  va  xodisalarning  dinamikasi  (usishi  va  pasayishi)  xam 
kursatilishi mumkin. Bu usulda vokera va  xodisalar bir xil shaklda tasvirlansa, ularni 
takkoslash  oson.  Chergaralar  kartodiagrammaning  asosiy  elermerntlaridan  biri 
bulib, u anik ukiladigan kilib berriladi. Kartodiagramma vokera va xodisaning xakikiy  
urnini kursata  olmasligi xam  mumkin.  Ba'zan unda tasvirlangan kursatkich boshka 
joyda  xam  berriladi.  Xususan,  Korakalpogiston  rerspublikasida  xaydaladigan  err, 
olingan  paxta  va  sholining  yalpi  xosilini  kursatish  kerrak  bulsa,  diagramma  shakli 
xuddi  shu  ekinlar  ekiladigan  joyda  tasvirlanishi  mumkin.  Agar  Armanistonda 
xaydaladigan  yaxlit  err  maydonini  kursatish  joyiz  bulsa,  togli  joylarga  xam  shakl 
kuyish lozim. Kartodiagrammalarning mazmuni kartaning lergerndasida berriladi. 
 

Download 2,61 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   123   124   125   126   127   128   129   130   ...   171




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish