Termiz davlat universiteti professor A. N. Ro’ziev nomidagi «Geografiya»

4.   Aerofototopografik plan olish tugrisida tushuncha. 
Aerofotos'yomka        materriallaridan        foydalanib,        topografik  kartalar  tuzishga 
aerofototopografik plan olish deryiladi. Aerofototopografik plan olish ikki usulda: 
1. Kombinatsiyalashtirilgan va 2.  Sterrerotopografik usulda olinadi. Kombinatsiyalashtirilgan 
usulda topografik karta tuzish uchun joydagi tafsiotlar aerofotos'yomka mertodi bilan suratga 
olinadi, rerlerf esa mernzula bilan plan olish natijasida chiziladi. Kombinatsiyalashtirilgan usulda 
topografik  karta  tuzishda  kupchilik  ishlar  plani  olinadigan  joyga  borib  bajariladi.  Undan 
tashkari,  bu  usulda  togli  rayonlarning  topografik  kartasini  tuzish  ancha  murakkab  ish. 
Kombinatsiyalashtirilgan  usulda  asosan  terkis  terrritoriyalarning  1:10.000  va  undan  yirik 
masshtabli topografik kartalarini tuzishda kullaniladi. Xozirgi vaktda topografik kartalar asosan 
sterrerotopografik usulda tuziladi. Bu usul bilan topografik karta tuzishda ishning kupchiligi 
kamerral sharoitda, ya'ni topografik karta tuzuvchi korxonada bajariladi. Bu usulda rerlerf joyda 
emas,  balki  topografik  karta  tuzilayotgan  korxonada,  ya'ni  kamerral  sharoitda  maxsus 
fotogrammertrik  asboblar  (sterreromertr,  multiplerks,  sterreroplanigraf  va  boshkalar) 
yordamida chiziladi.joyda fakat bir kancha nuktalarning balandligi aniklanadi xolos. Tafsilotlar 
kombinatsiyalashtirilgan usuldagi kabi kartasi tuzilayotgan joyda dershifrirovka kilinib, shartli 

---

 
 
 
126 
berlgilar bilan kursatiladi. Yozuvlvr xam joyning uzida yoziladi. Rerlerfning kamerral sharoitda 
chizilishi kombinatsiyalashtirilgan usulga nisbatan topografik karta tuzishni ancha terzlashtiradi 
va  arzonlashtiradi.  Undan  tashkari  bu  usul  bilan  surati  olingan  xar  kanday  terrritoriyaning 
topografik kartasini tuzish mumkin. 
Tayanch suzlari. 
Fokus  oraligi,  masofa,  oralik  masofa,  buyiga  va  eniga,  marshrut  va  maydon,  balandlik, 
terzlik,  perrsperktiv  aerosuratlar,  planli  aerofotos'yomka,  aeronovigatsiya,  optik  uk, 
dershifrirovka, transformatsiyalash, tayanch nukta.