‘z b e k I s t n r e s p u b L ik a s I o liy va ‘rta m a X s u s ta’l im V a zir lig I

Sotsiologiya
Sotsiologiya jam iyatshunoslik haqidagi fandir. T urizm ilmida 
esa u — insonni boshqa joyga borishga yordam beruvchi ijtimoiy 
(sotsial) sharoitlarni o ‘rganuvchi fan b o ‘lib gavdalanadi. Inson 
h ay otida turizm ni am alga oshirish uchun kamida (m inim um ) ikkita 
m u h im shart bajarilishi kerak: turistik sayohatni am alga oshirish 
u ch u n b o ‘sh vaqt va mablag*. Shuningdek, tinch siyosiy holat va 
m ijoz xohishi mavjud b o ‘lgan paytda bo‘lishi kerak.
T u rizm iqtisodiy m un osabatlarda paydo bo‘ladigan har qanday 
n om utanosibliklardan ta ’sirlanadi. Jahon ijtim oiy hayotida katta
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

voqea yoki iqtisodiy tizim da m uhim o ‘zgarishlar so d ir boMishi bilan 
darhol turizm rivojlanishi holati va dinam ikasida aks etadi. Masalan,
1998-yilgi Rossiya moliyaviy inqirozi jam iyatni larzaga keltirdi. Osiyo 
krizisi ushbu hudud turistik bozoriga yom on t a ’sir qildi va bundan 
tu rizm 10 % ga qisqardi. B iror m am lakatdagi m oliyaviy tizim ning 
krizisi turistik x iz m atla rn in g to ‘loviga b o ‘lg an ta lab in i deyarli 
tugatadi. N atijada, tashqariga chiqadigan va ich k i tu rizm sohasida 
turistlar soni yuz m artalab kam ayadi, haftalab turistik faoliyat deyarli 
mavjud b o ‘lmaydi.
D oim iy taraqqiyotda tu riz m ijtimoiy (sotsial) hodisa sifatida 
qaraladi. Insonlam ing xulqi ularning yoshi, m illa ti, ijtim oiy holati, 
m a ’lu m o ti, yashash jo y i, m a d an iy q a ra s h la rg a b o g ‘liq h olda 
o ‘rganiladi. Sotsiologiya psixologiya va an tro p o lo g iy a usullaridan 
foydalanib, insonlar guruhining xulqini tadqiq qiladi.
Hozirgi kunda sotsiologik tadqiqotlarga katta e ’tib o r berilmoqda. 
D eyarli h a r b ir katta ta d b ir yoki ko‘rgazm ada tu ristla r va tashrif 
buyuruvchilardan turli m a’lum otlam i to ‘plash m aq sad id a anketalash 
o ‘tkazilm oqda. Bu anketalash hozirgi va kelajakdagi sayohatlar 
darajasini baholash uchun m uhim m a’lumotlar olish im konini beradi. 
T urizm xizm atchilari h am , turistlar h am faol ravish d a anketada 
qatnashm oqdalar.
Sotsiologik tad q iq o tlar m a ’lum otlari m a ’lu m b ir iste’m olchi 
bozorida turistik m ahsulotning harakat qilish siyosati shakllanishida, 
b ash o rat va k o ‘rsatm alar ishlab ch iq ish d a h a m d a bojxona va 
m igratsion m uno sab atlar va q o id a lar so h asida m u h im siyosiy- 
iqtisodiy qarorlar qabul q ilish da asos bo‘lish u c h u n dastlabki baza 
hisoblanadi.