Термиз давлат университети



Download 1,41 Mb.
Pdf ko'rish
bet88/94
Sana17.07.2022
Hajmi1,41 Mb.
#816265
1   ...   84   85   86   87   88   89   90   91   ...   94
Bog'liq
tarix falsafasi majmua mallayev

ҲАЁТ ФАЛСАФАСИ 
— кенг маънода ҳаётнинг мазмуни, мақсади ва қадр-
қиммати ҳақидаги муаммоларни тадқиқ ва талқин этувчи фал-ий оқим. Ҳ.ф. 
ҳаётнинг моҳиятини унинг ўзидан англаб олишга интилади. У ҳис-туйғулар ва 
инстинктларни улуғлайди, акдни танқид ва инкор қилади. Ҳ.ф.нинг асосий 
тушунчаси «ҳаёт» ҳисобланади. Мазкур тушунча Ҳ.ф. турли вариантларида 
турлича талқин этилади. Фридрих Ницше томонидан асос солинган, 
кейинчалик Клагес ва Т.Лессинг томонидан ривожлантирилган табиий-
биологик талқинда ҳаёт табиийлик билан қиёсланади ва ҳар қандай 
сунъийликка қарши қўйилади. Ушбу йўналиш тарафдорлари куч-қудратни 
улуғлайдилар, ҳар қандай ғоянинг рўёбга чиқишини кишилар ёки ижтимоий 
гуруҳларнинг манфаатлари билан боғлайдилар. Тарихий талқин тарафдорлари 
бўлмиш Дильтей, Шпенглер, Зиммель, Ортега-и-Гассет ҳаётнинг моҳиятини 
ички руҳий кечинмалардан излайдилар. Ҳаёт ва ҳаётийликни борлиқнинг 
ўзгармас принципи сифатида талқин этган фай.лардан фарқли ўлароқ бу 
мутафаккирлар ҳаётнинг индивидуал шаклларига эътиборни қаратадилар. 
Бергсон эса ҳаётнинг пантеистик талқинини таклиф этади. Унинг фикрига кўра, 
ҳаётнинг моҳияти ўз-ўзини қайта ишлаб чиқариш ва янги шаклларни 


168 
яратишдан иборат. 20-а.да Ҳ.ф.-нинг айрим принциплари экзистенциализм, 
персонализм, айниқса, фал-ий антропология томонидан ўзлаштирилди. 
ҲИС-ТУЙҒУ ФАЛСАФАСИ 
- эътиқод фалсафаси-ҳақиқат манбаини мавҳум 
тафаккурдан эмас, ҳис-туйғудан (эътиқоддан) излаган, тафаккурда (дунё-
қарашда) ва фаолиятда (ҳаётда) етакчи ўринда субъектив ҳис-туйғуларни 
қўйган фал-ий йўналиш. Ҳ.-т. ф. 18-а.да ўз даврига хос бўлган сентиментал 
кайфиятдан келиб чиққан эди. Унинг асосий намоян-даси Ф.ПЯкоби 
ҳисобланади. 
ҲУСАЙН БОЙҚАРО 
- (1438, Ҳирот-1506, Бобо Илоҳим)—шоир, файласуф ва 
йирик давлат арбо-би; 
Амир Темурнтг 
эвараси; Ғиёсиддин Мансур Бойқаро 
Мирзонинг учинчи ўғли. Отаси вафотидан сўнг Ҳ.Б. 14 ёшигача мактабда 
таълим олади, шу мактабда Алишер Навоий билан дўстлашади.1470—1506 
й.лари Хуросон ҳукмдори бўлади. Унинг давлати шимолда Хоразмдан, 
жанубда Қандаҳор ва Сейистонгача, шарқда Бахл ва Ғазнидан, ғарбда 
Доиғонгача бўлган ҳудудни ўз ичига олган.«Ҳусайний» тахаллуси билан ижод 
қилган. Б. ўз даврининг маърифатли шоҳларидан эди. Унинг ижтимоий-фал-ий 
дунёқараши ўша давр ҳукмрон ижтимоий қарашларидан фарқ қилган. Ҳ.Б. 
нуқтаи назарида, маърифатлилик деганда биринчи навбатда, диний эътиқод 
мустаҳкамлиги, шариат қонун-қоидаларига оғишмай амал қилиниши ва ўз 
даври ахлоқ меъёрларига риоя қилиш тушунилар эди. Лекин шу билан бирга, 
дунёвий илм билан шуғулланиш, адабиёт билан ошно бўлиш ҳам маърифатли 
шахснинг ажрал-мас белгилари бўлмоғи лозим. 

Download 1,41 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   84   85   86   87   88   89   90   91   ...   94




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish