O‘zbekiston tarixi (IV asrdan XV asr boshlarigacha)

. 893-yil
da 
Taroz
shahrini zabt etib, 
dashtliklarga qaqshatqich zarba beradi.
Movarounnahr aholisining mus ta qil lik ka erishishi, shubha-
siz, Arab xalifalariga yoqmas edi. Shu boisdan xalifalik 
saffo­
riylar
bilan 
somoniylar
ni to‘qnashtirishga va ularning har 
ikkisini ham zaiflashtirib, bu boy viloyatlarda o‘z ta’sirini 
qayta tik 
lashga harakat qiladi. Xalifa 
Mu’tazid 
(892–902) 
safforiylar 
hukmdori 
Amr ibn Lays
ga Xuroson bilan birga 
Movarounnahr ustidan ham hukm yuritish huquqi berilgani 
haqida farmon chiqaradi va uni 
Ismoil
ga qarshi gijgijlaydi. 
Natijada 
900-yil
da ular o‘rtasida urush boshlanadi. Urush 
Ismoil
ning g‘a labasi bilan tugaydi. Butun Xuroson somoniylar 
qo‘l ostiga o‘tadi. Noilojlikdan xalifa 
Ismoil
ga hukmdorlik 
yorlig‘ini yuborishga majbur bo‘ladi.
Ismoil Somoniy 
butun Movaro 
unnahr va Xurosonni o‘z 
qo‘l ostida birlashtirdi. 
Buxoro 
shahri bu ikki davlatning poy-
taxtiga aylandi.
Boshqaruv tizimi.
Somoniylar mam 
lakatni boshqarishda 
dastavval ixcham boshqaruv ma’muriyatini tashkil etdilar. U 
amir dargohi 
va 
devonlar 
(vazirliklar)dan iborat edi.
Dargoh
da 
amir qarorgohi 
va 
ha rami 
hamda 
saroy a’yon ­
lari, nav kar 
va 
xizmatkor
larining turar joy lari bo‘lardi. Nar -
shaxiyning yo 
zi 
shicha, somoniylar boshqaruvi asosan 
o‘nta 
devon 
or 
qa 
li ido 
ra etilib, ular orasida 
vazir devoni 
bosh 
boshqaruv mah kamasi hisoblanardi. 
Nasr II 
(914–943) 
davrida Buxoro ning 
Registon 
maydonida amir qasri qarshisida 
devonlar uchun saroy quri 
lib, mahkama mana shu maxsus 
bino 
ga joylashgan edi. Mahkama xiz 
matchilari arab, fors