И ф о д а л а р н и н г
т ен гл игид ан
C| = ~ f f
б и л а н аникл аниш ини курамиз
Ш у н д а й килиб, (1.60) ни (1.53) га куйсак, потенциал и ф о
■Цаси
<р(г) = - ^ 1 п г + Л
(1.61
б у л а д и . Б у ерда
г ток зондлари, 1 ва 4 дан г, ва
гл масофа
Д а ж ой лаш ган нукта координаталари 1 ва 4 зондларда?
^^таётган мусбат ва манфий токлар \осил килган 2 ва :
З о н д л а р д а г и
потенциалларни (1.61) билан хисоблаб
С/2з = U 2-U3 дан сирт
солиштирма каршилиги ифодаси
о
—
_ 2 _
.
^2ъ
__
л
^2з
Р "
In 2
/ и ~ ’
7 ^ 7
( 1 6 2 >
К у р и н и ш д а булишлигини топамиз. Бир жинсли юпка каг-
•^а м л ар н и н г солиштирма каршилигини умумий холда
п =
п d =
• ^ 23 -
и л
Р
In 2
~ r ~ T d ' F*
(1-63)
К у р и н и ш д а ифодалаш мумкин. Агар намунадан хар хил
К о м б и н а ц и я д а
уланган зондлар оркали ток утказилса,
( 1 .6 3 ) формуладаги
коэффициент
кар хил кийматлар
К аб у л килиши мумкин (1.1-жадвал). Масалан, 1 ва 2 ёки
3 в а 4 зондлардан ток утказиб, 3 ва 4 ёки 1 ва 2 зондлар-
А а н
п о т е н ц и а л л а р
айирмаси улчанса,
F * = 2 \$4 булиши
^ н и к д а н г а н .
Бир ж и н с л и б у л м аг ан н ам ун ал ард а си рт р;|(У ) ва х
буйича с о л и ш т и р м а к ,ар ш и л и к л а р
р (у) ни юпка кат.)
л ард а калинл ик буйича так^сим отини топиш учун ка'
Калинлиги х а р б и р у л ч о в д а н су н г A
d га камайтириб б<
лади. Б и р- би ри д ан A
d г а
камай тириб улчанган сирт
л иш тирм а к а р ш и л и к л а р и
р п1, р п2 оркали
Ad га кама!
рил ган катл ам н и н г с и р т с о л и ш т и р м а каршилигини
орк ал и
р
Р п= Р п\ Рт /Рп г-Рп хI
P = P n A d
(1
и ф од ал ар б и л а н х и с о б л а н а д и .
Ю к о р и д а курил ган х^ол атда ю п к а катламнинг и
си р т и и зол яц и ял ан г ан , я ъ н и т о к утказмайдиган таи
Д аги ю пка
катлам деб ф а р а з кил инган, К,алинлиги з<
л а р о р а с и д а г и м а с о ф а л а р т ар т и б и д а, лекин зондлар я
л аш г ан с и р т улчамлар ч е к с и з катта (а,
b > 5 ” ёки
D
К атл ам л арнинг, яъни п л а с т и н к а (диск) шаклидаги н;
н ал ар н и н г со л и ш т и р м а к а р ш и л и г и н и аниклашда (1
ф о р м у л а г а к а л и н л и к н и н г т а ъ с и р и н и кисобга оладг
гузатиш ф у н к ц и я с и к и р и т и л а д и ва у
P = ^ ~
f i d / S )
(1
In 2
/ 14
ф о р м у л а о р к а л и к и со б л а н а д и .
Тузатиш
ф у н к ц и яси f ( d / S ) н и н г киймати жуда к
катл ам л ард а, яъни
d / S < 0 , 4 д а б и р г а якин (унинг
d/Sl
д аги кий матлари 1.4-жадвалда келтирилган). Амали*
к у п хол л ард а геометрик у л ч а м л а р и чекланган юпка :
л ам л ард а ( д о я р а ва п л а с т и н а к ури ни ш и д аги намуна
с о л и ш т и р м а к а р ш и л и к н и а н и к л а ш г а тугри келади.
Х ол да кузгуда тасвир у с у л и н и к у л л аб, тузатиш фуню.
л а р и н и н г и ф о д а с и т о п и л а д и . Т у зат и ш функцияси
с о д д а к ол л ар — тугри т у р т б у р ч а к шаклидаги пласт]
д и с к к у р и н и ш и д аг и ш а к л л а р у ч у н кисобланган (1
р а е м ). Т о м о н л а р и
а ва
Ь б у л г а н
тугри туртбурчакли к
(d < ^.S ) н а м у н а д а зон д л ар к а т т а т ом он и (сг)га парах
ч и зи к д а ж ой л аш ган б у л са, с о л и ш т и р м а сирт каршил
37