«sharq» nashriyot-matbaa



Download 2,76 Mb.
Pdf ko'rish
bet112/207
Sana29.12.2021
Hajmi2,76 Mb.
#79511
1   ...   108   109   110   111   112   113   114   115   ...   207
Bog'liq
9-o'zbek book

 
88 
Taraqqiyparvarlik 
harakatining O'rta
 
Osiyoga yoyilishi 
 


 
Buxoro milliy ziyolilarning harakati Turkiston o'lkasiga nisbatan og'ir ijtimoiy-
siyosiy  sharoitda  yuzaga  keldi.  Uning  tarkibi,  asosan,  mayda  do'kondorlar, 
o'qituvchilar, hunarmandlar, savdogarlardan iborat edi. Jadidlar iqtisod va boshqaruv 
sohasida  bir  qator  talablar,  chunonchi,  soliqlarni  kamaytirish  talabi  bilan  ham 
chiqishdi.  Shuningdek,  Buxoro  jadidchiligi  ayrim  mutaassib  mullalar,  yangilik  va 
islohotlarni xush ko'rmaydigan qadimchilar oqimi qarshiligiga uchradi. 1910-yildan 
boshlab  Buxoroda  jadidchilik  harakati  tashkiliy  tus  olib,  siyosiy  tashkilot  sifatida 
shakllana boshladi. XX asrning boshlarida Buxoro taraqqiyparvar kuchlari vaziyatga 
tanqidiy  yondashgan  holda  davlatning  ichki  boshqaruv  tizimi  zamon  talablariga 
javob bermasligini mehnatkash xalqning turmush darajasi nihoyatda past ekanligini 
va siyosiy ma'muriy tuzumni o’zgartirish lozimligini chuqur anglay boshladilar. 
Xiva  xonligida  XX  asr  boshlarida  shakllangan  taraqqiyparvarlik  harakati  esa 
boshqacharoq tarixiy shart-sharoitda vujudga keldi. Xiva xonligida jadidchilik ikkita 
oqimdan  iborat  bo'lib,  uning  o'ng  oqimi  Bosh  vazir  Islomxo'ja  boshchiligida 
xonlikdagi  savdo-sanoat  korxonalari  egalari  hamda  yirik  boylarning  vakillar6ni 
birlashtirdi.  Mazkur  oqim  o'z  oldiga  mamlakatda  xon  hokimiyatini  saqlab  qolgan 
holda islohotlar o'tkazilishini maqsad qilib qo'ydi So'l oqim esa qozikalon Bobooxun 
Salimov  rahbarligida  sarmoyadorlar,  hunarmandlar  va  boshqa  tabaqa  vakillarini 
birlashtirib,  yangi  usul  maktablarini  tashkil  qilish  orqali  xalq  ommasining  siyosiy 
faolligiga erishmoqchi bo'ldilar. 
Turkistonda ma'rifatparvarlik harakatining yoyilishi bu davrdagi mustamlakachi 
hukumat  va  uning  amaldorlari  hamda  mahalliy  mutaassib  va  johil  ruhoniylarning 
qarshiligiga uchradi. Shunga qaramay, jadidlar matbuot, noshirlik va teatr sohalarida 
faoliyatlarini  davom  ettirdilar.  1898-yilda  Qo'qon  shahrida  Salohiddin  domla 
ikkinchi  jadid  maktabini  ochdi.  1899-yili  Andijonda  Shamsiddin  domla  va 
Toshkentda  Mannon  qori  Jadid  maktabini  ochib,  ko'plab  o'quvchilarning  yangi 
usulda ta'lim olishlariga erishdilar.  
Yodda tuting! 
1893-yil  Buxoroda  birinchi,  1898-yil  Qo’qon  shahrida  ikkinchi  jadid 
makatabi  ochildi.  1899-yili  Andijonda  Shamsiddin  domla  va  Toshkentda 
Mannon qori jadid maktablarini ochadilar 
 
 
 

Download 2,76 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   108   109   110   111   112   113   114   115   ...   207




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish