Iskandar tuxliyev bahodirxon safarov

Guruhli  turizm.  Nisbatan  arzon,  ko‘p  sonli  turistlar  uchun 
hamyonbop,  ammo  guruhli  turizmda  guruhning  barcha  a’zolari 
o‘rnatilgan tartibga bo‘ysunishlari lozim bo‘ladi.  
Jozibador turistik mahsulot yaratish turoperatorlarning eng muhim 
va  birinchi  vazifasidir.  Turistik  tashkilotlar  faoliyatining  ushbu 
sohasi  ishlab  chiqarish  jarayonlari  bilan  bevosita  bog‘liq.  «Turistik 

---

mahsulot  yaratishda  turist  nima  sotib  oladi?»  degan  savolga  aniq 
javob  berish  lozim.  Axir,  turist  mehmonxonaga  joylashtirish  uchun 
emas,  yangi  hissiyotlar  va  notanish  narsalar  bilan  tanishish  uchun, 
restorandagi bifshteks yoki go‘shtli qiyma uchun emas, balki e’tibor, 
qulaylik,  xizmatlar  uchun  pul  to‘laydi.  Shuning  uchun  turistik 
mahsulot  yaratish  turistning  iste’molchilik  xususiyati  va  sifatlarini 
o‘rganishdan,  turistlar  uchun  eng  jozibali  tomonlarni  ochishdan 
boshlanadi.  Aynan  shu  ko‘rsatkichlar  turistik  mahsulotni  ishlab 
chiqish va sotishdagi eng muhim yo‘naltiruvchilar hisoblanadi.  
Yuqorida  ta’kidlangan  tamoyillarning  barchasi  xizmat  ko‘rsatish 
texnolgiyasiga 
kiritilishi 
lozim. 
Turni 
tashkillashtirish 
texnologiyasida  turistlar  va  xizmat  ko‘rsatuvchi  xodimning  o‘zaro 
ta’sir  muhiti  ham,  turistlar  tomonidan  xizmatlar  qabul  qilinishining 
psixologik  jihatlari  ham  birdek  muhimdir.  Bu  shuni  anglatadiki, 
turistning  shaxsiy  qiziqishlari,  unga  bo‘lgan  samimiy  munosabat 
doimo birinchi o‘ringa qo‘yilishi lozim.  
Xizmat  ko‘rsatishni  tashkil  qilishda  ozodlik  tamoyilini  inobatga 
olish  juda  muhimdir,  ya’ni  sayohat  chog‘ida  barcha  ko‘ngilsiz 
narsalardan  ozod  bo‘lishi  lozim.  Masalan,  turistlarni  transportga 
biletlar  buyurtma  qilishdan,  konsert  va  teatrlarga  biletlar  buyurtma 
qilishdan,  har  qanday  turdagi  xizmatlarni  kutishidan  butunlay  xalos 
qilish lozim.  
Xizmat  ko‘rsatishning  optimalligi  –  mehmondo‘stlikka  aloqador 
bo‘lgan  iste’molchi  xususiyatlaridan  biri.  Xizmat  ko‘rsatishning 

---

optimallashuvi quyidagilarni nazarda tutadi: 
– barcha xizmat turlarining yagona klassga mos kelishi; 
– barcha xizmatlarning tur mazmuniga mos kelishi; 
– 
tur 
iste’molchilarining 
ma’lum 
maqsadli 
guruhiga 
yo‘naltirilganligi; 
– xizmat ko‘rsatish dasturini oldindan kelishish; 
–  dasturlarning  o‘zgaruvchanligi  u  yoki  bu  xizmatlarni 
almashtirish imkonining mavjudligi; 
–  taqdim  etiladigan  xizmatlar  soni  bo‘yicha  xizmatlarning 
maqsadga muvofiq tarkibi; 
– xizmat ko‘rsatishda majburiylik alomatlarining yo‘qligi. 
Ushbu  tamoyillarning  barchasini  turistik  mahsulotni  tayyorlash 
bosqichidayoq  inobatga  olish  muhim.  Bunda  noto‘g‘ri  tayyorlangan 
mahsulotga nafaqat talab mavjud bo‘lmasligi, balki bunday mahsulot 
tashkilotdan  bo‘lajak  potensial  mijozlarning  ixlosini  ham  qaytarishi 
mumkinligini unutmaslik lozim. Bugungi kunda turist bozorda hukm 
surayotgan  raqobat  sharoitida  yuqoridagilar  kuchli  omillar  bo‘lib 
hisoblanadi.  
Xizmat  ko‘rsatish  klasslari  taqdim  etilayotgan  xizmatlar  sifatini 
belgilash  uchun  ishlatiladi.  Turistik  mahsulot  turli-tuman  xizmatlar 
yig‘indisidan  iborat  bo‘lganligi  uchun  ularni  turistga  sotishda 
darajasini belgilash bilan bog‘liq muammolar kelib chiqadi. Turlar va 
xizmatlarning  darajasini  belgilash  bo‘yicha  bizning  mamlakatimiz 
bozorlarida ham, xalqaro bozorda ham me’yoriy standartlar mavjud 

---

emas.  Shuning  uchun  turoperator  va  turagentlar  turni  siljitish  va 
sotishda shartli ravishda tur bo‘yicha xizmatlarni luks, birinchi klass, 
turist klass, ekonom (iqtisod) klass kabi turlarga bo‘linadi.