Ўзбекистон республикаси ахборот технологиялари ва коммуникацияларини ривожлантириш вазирлиги муҳаммад ал-хоразмий номидаги

key_t ftok(char *filename, char proj); 
Kalit tizimda mavjud fayl yordamida hosil qilinadi.Fayl nomi sifatida istalgan oldindan 
yaratilgan fayl nomini olish mumkin, asosan, aniqroq bo’lishi uchun joriy dastur nomi 
olinadi.Dasturning o’z nomini kalit sifatida berish qaysidir darajada kalitning takrorlanmas ya’ni 
unikal bo’lishini ta’minlaydi. 
Agar jarayonda yangi xabar navbatini yaratish kerak bo’lsa, IPC_CREAT makrosini 
ishlata olish hamda navbatga yozish va o’qish imtiyoziga(0644) ega bo’lish talab etiladi. Agar 
funksiya muvofaqiyatli yakunlansa, u navbat identifikatorini qaytaradi, aks holda -1 qiymat 
qaytariladi. 
Xabarni yuborish va qabul qilish quyidagi funksiyalar yordamida amalga oshiriladi: 
int msgsnd(int msgid, struct msf, gbuf *msgp, int msgsz, int msgflg); 
int msgrcv(int msgid, struct msgbuf *msgp, int msgsz, long msgtyp, int msgflg); 
Ushbu keltirilgan dasturiy kod misolida oddiy paketni xabarlar navbatiga yuborishni ko’rib 
chiqamiz. Uning strukturasi quyidagicha: 
Struct msgbuf{ 
 
long mtype; 
 
char mtext[]; 
}; 
gbuf *msgp, int msgsz, int msgflg); 
int msgrcv(int msgid, struct msgbuf *msgp, int msgsz, long msgtyp, int msgflg); 
Bunda, birinchi parametr navbat identifikatorini belgilaydi. 
Msgsz xabar uzunligini belgilaydi. Msgflg=0 bo’lgan holatda funksiya o’z ishini to’liq 
tugatmaguncha jarayon bloklangan holatda bo’ladi. Msgtyp navbatdan xabarni tanlash 
qoidalarini belgilaydi.Nol qiymatda navbatdan eng eski xabar chiqarib olinadi.Musbat qiymatda 
ko’rsatilgan turdagi eng eski xabar aniqlanadi. 
Tizimdan navbatni o’chirish quyidagi funksiyani chaqirish orqali amalga oshiriladi
int msgctl(int msgid, int cmd, struct msgbuf *msgp); 
ushbu funksiyada cmd ning IPC_RMID qiymatida hosil bo’lgan vaziyatda uchinchi 
parameter NULL qiymat o’zlashtiriladi. 
Quyida keltirilgan dasturiy kod listingida Linux operatsion tizimi ikki jarayoni o’rtasida 
axborot almashinish bosqichlari klient-server rejimida amalga oshirilgan.Unga ko’ra server qism 
kiritilgan yozuv ma’lumotni klientga jo’natadi, klient esa ushbu xabarni faylga yozib qo’yadi.