|
Harami
" va undan so‘ng " Doji " tasdiqlangan .
3.
"
Qulayotgan yulduz
" shami .
4.
"
Qora bulutlar pardasi
” ish bermadi, ammo keyingi kombinatsiya
uchun tayyorgarlik bo‘ldi.
5.
"
Ayiqning yutib yuborishi
" kombinatsiyasi .
6.
"
Harami
" kombinatsiyasi .
7.
"
Oqshom yulduzi
".
8.
"
Uch qora qarg‘a
" kombinatsiyasi .
Texnik instrumentlarning hech biri kelajakdagi narx harakatlarini 100%
bashorat qilib bermaydi, ammo, “Yapon shamlari”ni tahlil qilish asoslarini
o‘rganish, albatta, kuch sarflashga arzishini ta’kidlashimiz mumkin.
Ushbu ma’lumotlarni tayyorlashda Toni Ternerning "Qisqa muddatli
treyding" kitobidagi materiallardan foydalanilgan.
273
7.8. Birjada kotirovka (narxni aniqlash) va nazorat qilish tartibi.
Yagona dasturiy-texnik kompleks (YaDTK) savdo tizimidagi birja
kotirovkalari ro‘yxatiga kiritilgan qimmatli qog‘ozlarning birja kotirovkalari narxini
aniqlash.
Qimmatli qog‘ozlar kotirovkasi YaDTK birja savdo tizimi tomonidan
belgilangan tartibda qimmatli qog‘ozlarning birja kotirovkalari narxini aniqlash
maqsadida birja savdo jadvaliga muvofiq savdo sessiyalari natijalari bo‘yicha
avtomatik rejimda amalga oshiriladi.
savdo tizimida qimmatli qog‘ozlarni kotirovkalash jarayonida tegishli
bo‘limlarda qaysi bitimlar amalga oshirilishini hisobga olgan holda quyidagi birja
narxlari aniqlanadi:
-
ochilish narxi (opening price);
-
asosiy narx (reference price;)
-
yopilish narxi (closing price);
-
muvozanat narxi (equilibrium price).
Qimmatli qog‘ozlarni birjada joylashtirish va muomalasi jarayonida birja
kotirovkalari narxi YaDTK savdo tizimi tomonidan quyidagi modul va bo‘limlarda
belgilanadi:
«Stock Market» aksiyalar bozori modulida - «Main Board» 1- sonli asosiy
bo‘lim;
«Bond Market» obligatsiyalar bozori modulida - «Main Board» 5-sonli
asosiy bo‘lim.
Birja kotirovkalari ro‘yxatiga kiritilgan qimmatli qog‘ozlarning birja
narxlarini belgilashda “ommaviy kim oshdi savdosi” texnologiyasi va doimiy ikki
tomonlama kim oshdi savdosi qo‘llaniladi, ya'ni qimmatli qog‘ozlar bir necha
bosqichda kotirovka qilinadi, aynan:
-
savdo sessiyasining ochilish davri (asosiy sessiya oldidan buyurtmalar
qabul qilish muddati);
-
bitimlarni oddiy vaqtda tuzish davri (asosiy sessiya);
274
-
savdo sessiyasining yopilish davri (savdo sessiyasi tugaganidan keyin
buyurtmalar yig‘ish davri).
Ochilish davri savdo sessiyasi boshlanishidan oldin savdo jadvaliga muvofiq
amalga oshiriladi, bu davrda Birja a'zolari savdogarlari oldi-sotdi buyurtmalarini
berishlari mumkin. YaDTK savdo tizimi takliflar ro‘yxatini tuzadi va “ommaviy kim
oshdi savdosi” texnologiyasidan foydalangan holda takliflarni qabul qilish muddati
oxirida muvozanatli narx belgilanadi.
Muvozanatli narx - bu birja aylanmasi maksimal darajaga ko‘tarilgan
qimmatli qog‘ozlarning yagona narxi, ya'ni bitimlarni amalga oshirishda qimmatli
qog‘ozlarning maksimal soni.
Muvozanat narxida birinchi bitim va keyingi bitimlar qoidaga muvofiq
amalga oshiriladi:
muvozanat narxidan yuqori bo‘lgan barcha buyurtmalar, birinchi navbatda,
reyting darajasiga qarab amalga oshiradi (birinchi o‘rin eng yuqori narxga ega
buyurtma va boshqalar).
muvozanat narxidan past bo‘lgan barcha sotish buyurtmalari, birinchi
navbatda, reyting darajasiga qarab qondiriladi (eng past narxga ega bo‘lgan
buyurtma birinchi o‘rinni egallaydi va hokazo).
“Ommaviy kim oshdi savdosi” (muvozanatli narx) amalga oshirilishida
birinchi bitimning narxi doimiy ikki tomonlama kim oshdi savdosi texnologiyasidan
foydalangan holda amalga oshiriladigan savdo sessiyasining ochilish narxi bo‘ladi.
Belgilangan spredni hisobga olgan holda ochilish bahosida YaDTK savdo
tizimi asosiy savdo sessiyasi davomida Birja a'zolari treyderlaridan sotib olish va
sotish bo‘yicha buyurtmalarni qabul qiladi va bitimlar “doimiy ikki tomonlama kim
oshdi savdosi” texnologiyasi yordamida amalga oshiriladi.
Sessiya oxirida YaDTK savdo tizimi “ommaviy kim oshdi savdosi”
texnologiyasidan foydalangan holda yopilish narxini aniqlash uchun sotib olish va
sotish bo‘yicha buyurtmalarni to‘plashi mumkin, bu yerda birja aylanmasi maksimal
darajaga ko‘tarilgan muvozanatli narx belgilanadi, ya'ni bitimlarni amalga
oshirishda qimmatli qog‘ozlarning maksimal soni.
275
Harakatlar ma'lum bir qoidaga muvofiq amalga oshiriladigan savdo sessiyasi
oxirida belgilanadigan muvozanatli narx.
Muvozanat narxida birinchi bitim va keyingi bitimlar qoidaga muvofiq
amalga oshiriladi:
muvozanat narxidan yuqori bo‘lgan barcha buyurtmalar, birinchi navbatda,
reyting darajasiga qarab qondiriladi (birinchi o‘rin eng yuqori narxga ega buyurtma
va boshqalar).
muvozanat narxidan past bo‘lgan barcha sotish buyurtmalari, birinchi
navbatda, reyting darajasiga qarab qondiriladi (eng past narxga ega bo‘lgan
buyurtma birinchi o‘rinni egallaydi va hokazo).
Sessiya oxirida “ommaviy kim oshdi savdosi” ni amalga oshirishda oxirgi
bitimning narxi (muvozanatli narx) savdo sessiyasining yakuniy bahosi bo‘ladi, bu
ochilish narxini aniqlash uchun keyingi savdo kunida sotib olish va sotish
buyurtmalarini qabul qilish uchun mos yozuvlar punkti bo‘ladi.
Agar yopilish davrida savdo sessiyasi oxirida sotib olish va sotish bo‘yicha
buyurtmalar bo‘lmagan bo‘lsa yoki faqat bitta yo‘nalish bo‘yicha buyurtmalar (sotib
olish yoki sotish) olingan bo‘lsa, “ommaviy kim oshdi savdosi” o‘tkazilmaydi va
yopilish narxi oxirgi bitim narxida aniqlanadi.
Agar savdo sessiyasining ochilish davrida sotib olish va sotish bo‘yicha
buyurtmalar bo‘lmagan bo‘lsa yoki faqat bitta yo‘nalish bo‘yicha buyurtmalar kelib
tushgan bo‘lsa (yoki sotib olish yoki sotish) bo‘lsa, unda avvalgi kunning yopilish
narxi ochilish narxi sifatida ishlatiladi.
YaDTK savdo tizimidagi qimmatli qog‘ozlar kotirovkalari uchun asosiy narx
- bu narx asosiy sessiya davomida bitimlar tuzish uchun “plyus” va “minus”
oralig‘ida belgilangan spredni hisobga olgan holda sotib olish va sotish bo‘yicha
buyurtmalar qabul qilinadi.
Xaqiqiy qoidalar uchun savdo sessiyasining bazaviy narxi sifatida ushbu
qoidalarda belgilanganidek savdo sessiyalarining ochilish yoki yopilishidagi narxlar
qabul qilinadi.
276
Agar yopilish narxi 30 kalendar kun ichida aniqlanmagan bo‘lsa, unda asosiy
narx o‘zgarmaydi, ammo buyurtmalar bo‘yicha spred amal qilishi to‘xtaydi va
YaDTK savdo tizimidagi narx oralig‘i bekor qilinadi. Bu shuni anglatadiki,
treyderlar buyurtmalarni 0,01 dan 999,999,999 gacha bo‘lgan har qanday narxlarda
taqdim etishi mumkin.
Do'stlaringiz bilan baham: | 
