O`zbekiston Respublikasi Oliy va o`rta maxsus ta'lim vazirligi Buxoro davlat universiteti

Internet saytlari 
1.
 http://teachyourselfuzbek.com/resources/coursebooks/—Самоучитель 
узбекского языка. 
2.
 http://solver.uz/translate.php — Русско-узбекский переводчик. 
3.
http://library.ziyonet.uz/ — таълим портали
 
10-MAVZU: KITOB MUTOLAASI 
Og`zaki nutq: 
Mavzuga oid matnni o`qib tushunish. Matnni ijodiy so`zlash. Kitobni tavsiya qilish 
usullari haqida fikr bildirish. 
Yozma nutq: 
O`qilgan kitoblar to`g`risida dialog tuzish va uni inssenirovka qilish. O`qilgan 
kitoblar ro`yxatini tuzish va ularga qisqacha tavsif berish. 
Grammatika:
Erkin va turg`un birikmalar. 
Reja: 
1.
Kitob — bilimlar xazinasi. 
2.
Mamlakatimizda kitobxonlikka bo`lgan etibor. 
3.
Kitob o`qiylik, do`stlar! 
Tayanch tushunchalar
: Kitob, «O`zbekiston Respublikasida kitob savdosi 
tizimini takomillashtirish to`g`risida»gi Qaror, kitob mutolaasi, madaniy me'ros. 
Kitob mutolaasi donolar suhbatidan bahramand bo`lmoqdir, ularning bilim va 
fikrlar xazinasidan «dur-u gavharlar» termoq bilan barobardir, - deyishadi 
donishmandlar. Qadimgi O`zbekistonning saxovatli zamini ko`p asrlar davomida 
jahonga ulug` alloma, davlat arboblari va mutafakkirlarni yetishtirib berdi. Ularning 
kashfiyoti esa insoniyat taraqqiyotini yanada jadallashtirishga xizmat qildi. O`zbekiston 
mustaqillikka erishgach, ulug` ajdodlarimizning buyuk siymolari, yaratgan bebaho 
asarlari keng ommalashtirila boshlandi. O`zbekiston o`zining ko`p asrlik madaniyati 
durdonalarini, jahonga mashhur allomalarining ilmiy-adabiy me'rosini, jumladan, ular 
qoldirgan noyob kitoblarini kelajak avlod uchun avaylab-asrab, yosh avlod o`rtasida 
ommalashtirib, keng targ`ib qilmoqda. Bugungi kunda Imom Buxoriy, Imom Termiziy, 

---

70 
Imom Moturudiy, Mahmud Zamahshariy, Burhoniddin Marg`inoniy, Mahmud 
Qoshg`ariy, Ahmad Farg`oniy, AbuRayhon Beruniy, Ibn Sino, Mirzo Ulug`bek, Alisher 
Navoiy kabi ulug` ajdodlarimizdan ulkan ilmiy va ma'naviy ahamiyatga ega bo`lgan eng 
noyob qo`lyozmalar, kitoblar me'ros bo`lib qolgan. Ularni asrab-avaylash, tarjima qilib, 
chop etish olimlarimiz, milliy nashriyot va matbaachilarimizning eng muhim 
vazifalaridan hisoblanadi. Kitobga mehr qo`ysangiz, u sizni, albatta, munosib 
taqdirlaydi. «Kitoblar avlodlardan avlodlarga eng «qimmatbaho bilimlar xazinasini» 
yetkazib berish maqsadida vaqt va zamon ummonida kezib yuruvchi kema misolidir», - 
degan edi mutafakkir olim va shoir Abdurahmon Jomiy. 
Kitob har bir millatning madaniy me'rosidir. Inson hayotida kitobning o`rni 
beqiyosdir. Kitob doim bizni fikrlashga, halol yashashga, Vatanni sevish va 
ardoqlashga, jamiyat taraqqiyotiga xizmat qilish va ma'naviy me'rosimizni asrashga, 
ezgulikka chorlab kelgan. Kitobga mehr qo`ygan kishi doim munosib taqdirlanib 
kelingan. Bugun O`zbekiston aholisining kitobga bo`lgan talabini qondirish uchun 
yetarli sharoitlar mavjud. Vazirlar Mahkamasining «O`zbekiston Respublikasida kitob 
savdosi tizimini takomillashtirish to`g`risida»gi Qarori ijrosi maqsadida noshirlik 
faoliyatini yaxshilash va kitob mahsulotlari assortimentini boyitish borasida qator ishlar 
amalga oshirilmoqda. 
Kitob mutolaasi haqida 10 ta fakt: 
1. Mutolaa nigohni o`tkirlashtiradi. Mutolaa sababli atrof olam va undagi 
odamlarga o`zgacha nazar bilan qarab, ularni tushuna boshlaysiz. Agar qo`lingizga 
yaxshi kitob tushib qolsa, uni takror va takror o`qisangiz, har gal yangi narsani kashf 
qilasiz. 
2. Mutolaa badantarbiyadir. Kitob mutolaa qilar ekansiz, undagi voqealar, 
obrazlarni tasavvur qilasiz. Fikrash faoliyati aktivlashadi, bu esa miya uchun 
gimnastikadir. 
3. Mutolaa atrof-muhit uchun zararsiz. To`g`ri, kitob tayyorlash uchun daraxtlar 
kesiladi, biroq kitob sizga foyda keltirsa, demak, kesilgan daraxt behuda ketmagan. 
Bundan tashqari, kitob o`qish uchun elektr energiyasidan, batareykadan
foydalanilmaydi. 
4. Mutolaa muloqot qilishga o`rgatadi. Kitobdagi voqealarni suhbatdoshingizga 
gapirib berib, qahramonlarning hissiyotlari bilan bo`lishsangiz, do`stlaringiz bilan 
muloqotingiz qizg`in o`tadi. 

---

71 
5. Kitob mutolaasi bo`sh vaqtingizni mazmunli o`tkazishingiz uchun ajoyib 
imkoniyat. Kitoblarga ixlos qo`ysangiz, ular hech qachon joningizga tegmaydi. Axir 
ularning xili, yo`nalishlari juda ko`p. Xohlaganingizni topib o`qishingiz mumkin. 
6. Kitob mutolaasi osoyishtalik baxsh etadi. Bolalarning shovqin- suronli 
o`yinlaridan ko`ra kitob o`qishlari afzalroq. Hech kimga xalal bermaydi. 
7. Kitob mutolaasi cho`ntak uchun hamyonbop. Birinchidan, kitoblarning narxi 
kompyuter o`yinlaridan ko`ra arzonroq. Ikkinchidan, tanishlaringiz qiziqishingizni 
bilsalar sizga sovg`a tanlashda qiynalmaydilar. Uchinchidan, kitob mutolaasi uchun 
hamisha kutubxonalardan foydalanish ham mumkin. 
8. Mutolaa diqqatni bir joyga jamlashga yordam beradi. Kitobni musiqa ostida 
ham, biror narsa bilan mashg`ullik paytida ham o`qish mumkin. Ha, haqiqiy kitob 
shinavandalari atrofdagi shovqinga ahamiyat bermay o`qishni biladilar. 
9. Kitobning qomatga ta'siri. Shubhasiz, kitobning qomatga ta'siri bor ekan. 
Kuzatishlar natijasiga ko`ra, zerikkan insonda ko`p ovqat yeyishga moyillik bo`lar 
ekan. Binobarin, kitobxon odam ovqatni ortiqcha yemaydi. U kitobdagi voqealarga 
berilib, uzoq-uzoqlarga safar qiladi. 
10. Kitob mutolaasi tarbiyaviy ahamiyatga ega. Ota-onasining kitob 
o`qiyotganini ko`rgan bolalarda ham kitobga qiziqish kuchaya boradi. Bu esa o`z 
navbatida bolaning dunyoqarashi kengayishiga sabab bo`ladi.