Iqtisodiyot asoslari

Talabning kesishma egiluvchanlik ko’rsatkichlari 
 
Kesishma egiluvchanlik 
Transport xizmatlari va dam 
olish 
- 0,05 
 
0,15 
oziq – ovqat va dam olish 
 
Kiyim – kechak va oziq – ovqat 
-0,18 
2. Ikra va shampan vinosi bir – birini to’ldiruvchi tovarlar hisoblanadi. 
Ikraning kattagina qismi olinadigan va so’ngra butun dunyoga tarqatiladigan 
Volga daryosida yaqinda daryoning ifloslanishi bilan bog’liq og’ir vaziyat 
vujudga keldi. Ofat natijasida bu erda yashovchi baliqlar ilgariga qaraganda 

---

24 
kamroq ikra qo’ya boshladilar. Bu muammoni grafik tarzda ko’rsatib bering 
va u ikra va shampan vinosi bozorlarida qanday oqibatlar keltirib chiqa-
rishini tushuntiring. 
Ushbu masalalarni hal etish uchun quyidagi adabiyotlar bilan tanishib 
chiqish tavsiya etiladi; 
1.
 
Майкл Р. Байе. Управленческая экономика и цратегия бизнес. 
пер. с англ. М., «ЮНИТИ» 1999 г. 99 -120 цр. 
2.
Салимов Б. ва бош=алар Микрои=тисодиёт, дарслик, Т., 
«
Шар=» 2001 й. 22 – 90 с. 
 
 
Ishlab chiqarish xarajatlari 
 
Ishlab chiqarish va mahsulotni sotishda foydalaniluvchi ishlab chiqarish 
omillarining pul ko’rinishidagi ifodasi xarajatlar sifatida ifoda etiladi. Ishlab 
chiqarish xarajatlarini tahlil etishda bir necha yondashuvlar mavjud. 
Birinchidan,
ijtimoiy - iqtisodiy munosabatlar nuqtai nazaridan xarjatlar 
korxona xarajatlari va jamiyat xarajatlariga bo’linadi. Jamiyat nuqtai nazaridan 
tayyor mahsulot qiymatida ifoda etiluvchi barcha jonli va buyumlashgan mehnat 
sarflari xarajatlar tarkibini takshil etadi. Korxona ishlab chiqarish xarajatlari takror 
ishlab chiqarish jarayoni natijalarini ifoda etadi va korxonaning ishlab chiqarishda 
iste’mol qilgan ishlab chiqarish vositalari va ish haqi to’lash bo’yicha pul sarflarini 
aks ettiradi. 
Ikkinchidan,
korxona ishlab chiqarish xarajatlariga iqtisodiy va 
buxgalteriya nuqtai nazaridan yondashuv farqlanadi. 
Buxgalteriya xarajatlari o’zida, xarid qilishning haqiqiy narxlarida hisoblangan 
sarf qilingan resurslar qiymatini ifoda etadi.
Iqtisodiy xarajatlar - bu boy berilgan imkoniyatlar xarajatidir (muqobil xarajatlar).
Iqtisodiy xarajatlar sarf qilingan resurslarni eng samarali usul orqali ishlatish 
hisobiga olinishi mumkin bo’lgan daromadlar summasiga teng. Ishlab chiqarish 
xarajatlarini tasniflashda va ularni u yoki bu xarajatlar turiga mansubligini 
aniqlashda xarajatlarning bir qator muhim belgilaridan foydalanish mumkin. Bu 
xil tasniflash quyidagi jadvalda o’z ifodasini topgan. 
Ishlab chiqarish resurslarni mahsulotlarga aylantirish jarayoni sifatida 
qaraladi. Omilli xarajatlar tuzilmasi va mahsulot ishlab chiqarishning