Tadqiqotlari

 
 

---

229 
10.1-jadval
Iste’mol bozorida xaridorlar xulq-atvori motivlarini shakllantiruvchi omillar
 
Guruh Omil
Tavsifnoma 
ij
ti
m
oi
y
referent 
guruhlari
Kishining xulq-atvoriga yoki bo‘lib o‘tayotgan hodisalarga bevosita yoki bilvosita 
ta’sir ko‘rsatuvchi kishilar guruhi (sinfdoshlar, qo‘shnilar, jamoatchilik tashkilotlari 
va b.)
oila 
Iste’molchi-xaridorlarning eng muhim ijtimoiy birikuvi
rollar
Shaxsdan kutilayotgan hatti-harakatlar majmui (er, ota, tokar, xotin, ona, direktor)
maqom
Jamiyat nuqtai nazaridan ijobiy baholash (tokarning maqomi er maqomidan yuqori, 
ya’ni jamiyatdagi maqom oiladagi maqomdan baland)
ijtimoiy sinflar
Bir xil qadriyatlar, qiziqish va xulq-atvor bilan birlashgan nisbatan turdosh, barqaror 
ijtimoiy guruhlar
yosh 
Iste’molchi yashagan yillar 
oilaning hayot 
davri bosqichlari
Oila tarkibi va strukturasi hamda unga mos keluvchi tovar va xizmatlar to‘plami 
(shaxsning iste’mol strukturasi uning oilasi hayot davrining qaysi bosqichida 
ekanligiga bog‘liq bo‘ladi)
mashg‘ulot turi Iste’molchining professional faoliyat sohasi
hayot tarzi
Shaxs faoliyatida, uning qiziqish va fikrlarida namoyon bo‘luvchi kundalik hayot 
xususiyatlari;
Hayot tarzi quyidagicha tasniflanadi:
•
avangardistlar (o‘zgarishlardan manfaatdor)
•
traditsionalistlar (konservatorlar, dogmatiklar)
•
buqalamunlar – olomon ortidan boruvchilar
•
somnambulalar –hayotdan norozilar.
shaxs turi
Shaxsning javob tariqasidagi hatti-harakatlari barqaroligi va ketma-ketligini 
ta’minlovchi psixologik tavsifnomalar yig‘indisi (obhitelnost, vlastolyubiye, 
pochtitelnost i t.p.)
m
ada
ni
y
madaniyat
Keng ma’noda – jamiyat, insonning ijodiy kuchlari va xususiyatlari rivojlanish 
darajasi;
Tor ma’noda – jamiyat, millatlar va elatlar madaniy jamiyatlari va kishilar 
hayotining ma’naviy qismi
ijtimoiy maqom
Kishining ayrim xislatlar asosida jamiyatdagi o‘rni (ma’lumoti, mashg‘ulot turi va 
hokazo)
iqt
isodi
y
daromad darajasi 
Iste’molchi tasarrufida bo‘lgan pul mablag‘lari
psi
xol
ogi
k
motivatsiya Shaxsiy yoki guruh ehtiyojlarini qondirishga yo‘naltirilgan harakatlar
qabul qilish Kelib tushayotgan axborotni tanlab olish, tahlil qilish va namoyish etish 
o‘zlashtirish Shaxs xulq-atvorida tashqi muhit ta’siri ostida ro‘y beruvchi o‘zgarishlar
qat’iy ishonish Shaxsning biron narsani chuqur tushunishi
munosabatlar Biron narsaga shakllangan yondashuv
Tadbirkorlarning vazifasi esa barcha omillar ta’sirini oldindan ko‘ra bilishdan 
iborat. Hozirgi paytda iste’molchilar xulq-atvorini o‘rganish zarurligi hech kimda 
shubha uyg‘otmaydi. Ushbu jarayon modeli 10.6-rasmda aks ettirilgan. 

---

230