O`zgarmas tok mashinasining tuzilishi va ishlash prinsipi. O`zgarmas tok mashinasining uyg`otish usullari va tezligini rostlash. Reja

Tashqi xarakteristika
. Uyg„otish zanjirining qarshiligi va aylanish 
tezligi o„zgarmas bo„lganida generator yakori qismalaridagi kuchlanishning 
yuklama toki bilan qanday bog„langanligini ko„rsatuvchi egri chiziq tashqi 
xarakteristika bo„ladi: 
U=f(Iya), Ry=const, n=const.
Parallel uyg„otishli generatorlarning tashqi xarakteristikasini olishda 
uyg„otish zanjirining qarshiligi 
Ru=const
bo„ladi. Yuklama toki 
I
ortganda 
yakordagi tok 
Iya
ham ortadi. Bu esa yakordagi kuchlanish pasayishi 
(Iya Rya)
hamda yakor reaksiyasi tufayli yakor qismalaridagi kuchlanishning pasayishiga 
sabab bo„ladi. Demak,uyg„otish toki 

---

6 
Iy
=
Ry
U
kamayadi. Bu esa mangit oqimi 
F
=

R
y
Iy

ning hamda induksiyalanuvchi EYuK 
E=cFn 
va yakor qismalaridagi kuchlanish 
U=E-Iya Rya 
ning kamayishiga sabab bo„ladi. 
Shunday qilib, paralel uyg„otishli generator kuchlanishining pasayishiga 
ta‟sir ko„rsatuvchi sabablar quydagilardan iborat: 
1.
Kuchlanish 
Iya Rya
ning yakor qarshiligida pasayishi. 
2.
Yakor reaksiyasi. 
3.
Uyg„otish tokining kamayishi. 
Paralel uyg„otishli generatorda nisbiy kuchlanishning pasayuvi: 
%.
100
.
%
0
HOM
HOM
U
U
U
U



o„rtacha quvvatli qo„shimcha qutbli mashinalarda 

U% = 8

15 
bo„ladi. Xarakteristikadan ko„rinishicha, parallel uyg„otishli generatorni faqat 
aniq bir chegaraga (I
tax
gacha) yuklash mumkin. Ushbu tok 
kritik tok 
deb ataladi. 
Tokni bu darajaga kuchaytirish mumkin emasligining sababi shuki, tok orta 
borsa, kuchlanish pasayishining yuklama toki
I
ni kamaytirish ta‟siri tashqi 
qarshilik R ta‟siriga qaraganda ko„p roq bo„ladi; tashqi qarshilikning kamayishi 
yuklama toki I ni kuchaytiradi: 
.
R
U
Uo
R
U





Tashqi qarshilik nolga teng bo„lganida 
I
toki qisqa tutashuv toki 
I
q.t
.
bo„ladi. Xarakteristikada ko„rinishicha, qisqa tutashuv toki uncha ko„p emas. 
Bu tokni qoldiq magnetizm oqimi induktivlagan EYuK hosil qiladi.