Тошкент – 002. 2 Тил ва нутқ

 
 
Эслаб қолинг. 
Телеграмма шошилинч хабар етказишнинг жуда қисқа ва ихчам шаклидир. 
Хабар мазмунини ифодаловчи телеграмма матни бош ҳарфлар билан икки 
интервалда ѐзилиши керак. £ўлда ѐзилган тақдирда ҳарфлар йирик-йирик, сўзлар 
аниқ кўриниши лозим. Матн тилида йиҚик содда гаплар, тўлиқсиз гаплар 
ишлатилади, тиниш белгилари қўйилмайди. Хабар баѐнида тўҚри маъноли ихчам 
сўзлардан, қисқартмалардан фойдаланилади. Бундай телеграф услубида тил 
бирикмалари имкон назар тежалиши талаб қилинади. 
Телаграмма матнида бўҚин кўчирилишига йўл қўйилмайди, гаплар барча 
қаторларга хатбошисиз ѐзилади. Кунлар ва рақамларни сўзлар билан ѐзиш таъсир 
қилинади, мураккаб сонларни рақам билан ѐзиш мумкин. Телеграмма сўнгида 
жўнатувчининг адреси, исми-фамилияси ва юборган санаси кичик ҳарфлар билан 
кўрсатилади. 
42-топшириқ. А. £уйидаги мазмундаги муҳим хабарларни жўнатиш учун телеграмма 
матнлари тузинг: 
1) яқин дўстингизни ўзингизнинг ѐки қариндошингизнинг тўйига таклиф қилинг; 2) юқори 
давлат ҳокимияти органлари (¤збекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси, вилоят 
ҳокимлиги)га эришган катта ютуҚингиз тўҚрисида хабар ѐзинг. 
Б. £уйидаги саволларга жавоб беринг: 
1) юқоридаги икки телеграмманинг қайси бирида почта адреси кўрсатилмайди? 
2) телеграмма билан телефонограмма ўртасида қандай фарқлар бор? 
3) фототелеграммадан қандай мақсадларда фойдаланилади? 
4) телеграмманинг тиниш белгиси қўйилиши мумкин бўлган ҳолатни изоҳланг. 
33-машқ. Берилган сўз бирикмалари ва гапларни маънодошлари билан ѐнма-ѐн қўйиб 
дафтарингизга кўчиринг. 
ЙиҚилишда қатнашишлари шарт, «Миллий тикланиш» партияси аъзолигига қабул 
қилиндим, 5218 рақамли жорий ҳисобингдан, бу тўҚрида такрор хабар берилади, жамҚарма 
қарорига кўра, намунали ташкил этилганлиги сабабли, мажлисда бўлишлари керак, бу ҳақда 

---

46 
46 
қўшимча маълумот берилади, 5218 рақамдаги ўз жорий ҳисобим маблаҚидан, Мени «Миллий 
тикланиш» партияси сафига олишди, яхши тайѐрланганлиги туфайли, жамҚарма томонидан 
чиқарилган қарорга мувофиқ. 
34-машқ. Гапларни ўқинг, лексик-услубий хатоларни аниқланг ва изоҳланг. 
1. Лицей ошхонасида овқатланиш хавфсизлиги ойлигини ўтказди. 2. Ҳамма қўшимчаси 
бор ўқувчилар йиҚилишга. 3. Мавжуд чора-тадбирлар белгилангандан аввал интизом 
яхшиланди. 4. Педагогик катта стажга эгаман. 5. Эшикни очмасимдан киришга таклиф этдилар. 
6. Бу йўлдан юриш ҳозирча тақиқланади. 7. Ота вазиятини қулоққа қўйиш, ҳар қачон эсдан 
чиқармаслик керак. 
43-топшириқ. £уйидаги сўз бирикмаларидан фойдаланиб муайян иш-ҳаракатнинг қандай 
сабаб билан бажарилмаганлиги ѐки нима мақсадда бажарилганлигига оид гаплар тузинг. 
Маънодош сўзни тополмаганлиги учун, вергулни ўринсиз ишлатганидан, фикрини 
асослаш мақсадида, муддати кўрсатилмаганлиги туфайли, телефон ишлаѐтганлиги сабабли, 
зудлик билан етказиш мақсадида, ҳисоб рақами ўзгарганлиги муносабати билан, кўчма маънони 
ифодаласин деб, тутуқ белгиси тескари қўйилганлигидан, ишонтириш мақсадида, бош ҳарф 
билан ѐзмаганлиги учун.