“sanoat va xizmat ko'rsatish sohalarining raqamli transforma t siyasi: tendensiyalar, boshqaruv, strategiyalar” Xalqaro ilmiy-amaliy anjuman

“SANOAT VA XIZMAT KO‘RSATISH SOHALARINING RAQAMLI TRANSFORMATSIYASI: 
TENDENSIYALAR, BOSHQARUV, STRATEGIYALAR”
445
капитали 100 миллион доллардан юқори бўлган рақамли платформаларнинг умумий 
қиймати 2015 йилда 4200 миллиард доллардан, 2017 йилга келиб 67% га ошди ва 7000 
миллиард долларга эришди. Юқоридаги кўрсатгичлар шуни билдирадики, рақамли 
иқтисодиёт яқин келажакда иқтисодий тизимни тамоман эгаллаб олади, чунки классик 
иқтисодиёт билан таққослаганда иқтисодий самарадорлик ва иш маҳсулдорлиги жуда 
юқори. 
Рақамли тараққиёт эвазига қисқа давр мобайнида рекорд бойликлар барпо бўлди, 
афсуски бу капитал озчилик шахсларнинг, компанияларнинг ёки давлатларнинг қўлида. 
Рақамли иқтисодиётнинг аянчли томонларидан бири, дунё миқёсида жуда адолатсиз, 
ҳақсиз ва тенгсиз тақсимотидир. Глобал миқёсда рақамли иқтисодиёт, бири ривожланган 
иккинчиси эса ривожланаётган икки давлат АҚШ ва Хитойнинг ҳукмронлиги остида, 
рақамли иқтисодиёт ва рақамли технология билан алоқали патентларнинг 75% бу икки 
давлатнинг тасарруфида. Янада аянчлиси, дунёдаги илк 70 та рақамли платформа АҚШ ва 
Хитойнинг (Microsoft, Apple, Amazon, Google, Facebook, Tencent, Alibaba) тасарруфида ва 
бу кўрсаткич рақамли иқтисодиёт биржа капиталининг 90% га мутаносиб, Европа 4%, 
Лотин Америкаси 1% ва Африка 1%. Ривожланган давлатларда аҳолининг 90% интернетга 
уланади, кам ривожланган ва нотинч давлатларда эса аҳолининг фақатгина 15% 
интернетга уланиш ва рақамли технологияга эришиш имконига эга.
1
Нима бўлишидан қатъий назар, шу бир ҳақиқатки рақамли инқилоб жамиятни, 
инсонларни ва ҳаёт тарзимизни мисли кўрилмаган даражада ўзгартирмоқда. Кенг 
имкониятлари мавжуд, лекин шу билан бир қаторда мураккаб жумбоқлардан ҳам холи 
эмас. Иқтисодий ижтимоий тизимнинг ўзига хос этикаси, жамиятнинг ўзига хос қадр-
қийматлари, оила тушунчаси ва инсонларнинг, хусусан ёшларнинг дунёқараши ва ахлоқи 
хавф остида эмас дея ишонч билан айта олмаймиз. Рақамли технологиянинг инсонлар 
билан муқаррар бирлашмаси, фақатгина инсонларнинг табиатига хос бўлган ҳамдардлик 
ва ҳамкорлик каби баъзи инсоний қобилиятларнинг камайишига олиб келмоқда. 
Шахсларнинг смартфонлари билан қурган муносабатлари бунга яққол мисол. 
Инсонларнинг рақамли оламга узлуксиз боғланиши, уларни мазмунли суҳбатлар қуриш, 
мулоҳаза ва музокара каби ҳаётнинг асосий жиҳатларидан маҳрум қилмоқда. Балкида ҳеч 
қачон инсониятнинг иқтисодий-ижтимоий ахлоқига бўлган таҳдид ва эҳтимол бунчалик 
юқори бўлмаган. Ниҳоятида тақдир, дунёда ақли ва идроки билан ажралиб турадиган 
ягона борлиқ инсоннинг масъулиятида. Эҳтимол, ҳаммаси ижобий булади.