A. A. Omonov, Т. М. Qoraliyev kredit va banklar

mamlakat Markaziy bankining pu l - kredit siyosatini amalga
oshirishdagi mustaqilligi.
Ko‘pchilik hollarda Markaziy bank pul -
kredit siyosatini amalga oshirishga hukumatning aralashuvi va tazyiqi 
natijasida milliy valutaning sotib olish qobiliyati zaiflashadi, mamlakat 
bank tizimiga aholining ishonchi pasayib ketadi. Buning natijasida pul 
tizimi 
nobaraqaror bo‘lib, Markaziy bank tomonidan olib borilayotgan 
pul - kredit siyosati о lin in g tegishli samarasini bermaydi;
b) 
xo'jalik yurituvchi subyektlaming moliyaviy barqarorligi va
raqobatbardoshligi.
Mamlakatning iqtisodiy jihatdan mustahkamligi va 
ishlab chiqarilayotgan tovarlar va ko‘rsatilayotgan xizmatlaming 
raqobatbardoshligi pul tizimining braqarorligini ta’minlashga bevosita 
xizmat 
qiladi. 
Chunki bozor munosabatlarining 
chuqurlashuvi 
mamlakatlar o‘rtasida iqtisodiy integratsiyani rivojlanishiga va 
iqtisodiyotning globailashuviga olib keladi. Ushbu sharoitda olib 
borilayotgan makro va 
mikroiqtisodiy siyosat tegishli samarani 
bermasa, mamlakatda importining hajmi eksportga nisbatan ortib ketishi 
kuzatiladi. Bu esa o‘z navbatida, pul tizimining barqarorligiga salbiy 
ta’sir ко‘rsatadi.
105

---

Xulosa o'mida ta’kidlash joizki, pul tizimi va uning elementlarini 
rivojlanish, shuningdek, samarali tashkil etilishiga qator omillar ta’sir 
qiladi. 
Bulardan 
asosiylari 
sifatida 
mamlakat 
iqtisodiyotining 
raqobatbardoshligi va barqarorligini ta’minlanganligi hisoblanadi.
5.2. Pul tizimining turlari
Kishilik 
jamiyatining 
vujudga 
kelishi, 
rivojlanishi 
va 
takomillashuvi barobarida tovar-pul munosabatlari ham shunga monand 
holda rivojlanib va takomillashib kelmoqda. Shuningdek, pul tizimi ham 
mavjud ijtimoiy - iqtisodiy jarayonlar davomida ikki turdan iborat 
bo‘ldi. Xususan:
- metall pullar tizimi, bunda tovar-pul (qimmatbaho metall) 
muomala vositasini bajaradi, metall pullar to‘lov vositasini bajarganda 
ularda pulning barcha funksiyalari namoyon bo‘ladi;
- qog‘oz - kredit pullar tizimi, oltin va kumush tanga pullar 
evolyutsion tarzda qog‘oz - kredit pullari tomonidan muomaladan siqib 
chiqarildi.