Suv resurslarini havzaviy rejalashtirish va boshqarish

4.4 Maqsad va vazifalarni aniqlash
Aniqlangan muammolarni hal qilish yuzasidan Havzaviy 
Rejaning maqsad va vazifalari ishlab chiqiladi. Aniq shakllanti
-
rilgan maqsad va vazifalar kelgusida Havzaviy Rejani samarali 
amalga oshirishning garovi hisoblanadi. Havzaviy Rejalarni 
amalga oshirishning maqsadlari SRIB tamoyillariga mos kelishi 
va quyidagi qator xarakterli belgilarga ega bo‘lishi lozim: 
• Suv siyosati va xalqaro majburiyatlar bilan uzviy bog‘lan
-
gan bo‘lishi; 

---

143
SUV RESURSLARINI HAVZAVIY REJALASHTIRISH VA BOSHQARISH
• Aniqlik (maqsad aniqlangan muammoning yechimi 
uchun qo‘yilgan bo‘lishi); 
• O‘lchanadigan bo‘lishi (maqsadga erishilganlik yoki 
erishilmaganlikni muayyan ko‘rsatkichlar yordamida baholash 
mumkinligi);
• Reallik – amalga oshirish mumkinligi (qo‘yilgan maqsad
-
ga muayyan harakatlar natijasida belgilangan muddat davomida 
mavjud resurslar hisobiga erishish mumkin bo‘lishi); 
• Samaradorlik (maqsadga erishish havzaning muayyan 
muammolarini hal qilish imkonini beradi);
• Muddatlar bo‘yicha aniqlanganlik (qaysi muddat 
davomida maqsadga erishish mumkinligining aniqligi); 
• Maqsadlarning uyg‘unlashganligi (maqsad havzani rivoj
-
lantirish bilan bog‘liq boshqa maqsadlar bilan uyg‘unlashtirilgan
-
ligi). Maqsad va vazifalarni shakllantirishda ularning o‘rtasidagi 
farqni aniq tushunish lozim. Maqsad va vazifalar o‘rtasida bosh
-
qaruv darajasida ham, ijro darajasida ham qator farqlar mavjud: 
o Boshqaruv darajasida – maqsadlar davlat/havza dara
-
jasida, vazifalar esa lokal darajada qo‘yiladi. 
o Sifat – Miqdor. Maqsadlar odatda sifat ko‘rsatkichi hisob
-
lanadi. Vazifalar esa odatda aniq miqdoriy ko‘rsatkichlarga ega 
bo‘ladi.
o Gipoteza – Kafolat. Maqsadlar gipotetik, hozirgi davr che
-
garasida erishib bo‘lmaydigan bo‘lishi mumkin. Vazifalar esa ka
-
folatlangan darajada erishiladigan bo‘lib, ularning bajarilishini 
o‘lchash mumkin. 
o Baholash – Monitoring. Maqsadlarga erishilganlik 
yakuniy baholash doirasida aniqlanadi. Qo‘yilgan vazifalarning 
bajarilganlik darajasi doimiy monitoring davomida aniqlanadi. 
o Siyosat – Dastur. Maqsadlar siyosiy qarorlar/strategik re
-
jalashtirish/strategik nazar qabul qilish darajasida aniqlanadi. 
Vazifalar esa mintaqaviy, viloyat darajasidagi, lokal (mahalliy) 

---

144
Salohiddinov A.T., Ashirova O.A.
dasturlar va taraqqiyot dasturlari darajasida qo‘yiladi.
Vaziyatni baholash bosqichida tuzilgan “Muammolar daraxti” 
maqsad va vazifalarni ishlab chiqish uchun muhim asos hisobla
-
nadi. Aniqlangan markaziy muammoning yechimi Rejaning aso
-
siy maqsadi sifatida xizmat qilishi mumkin. Ikkinchi darajali mu
-
ammolarning yechimi vazifalar sifatida xizmat qilishi mumkin, 
uchinchi darajali muammolardan esa Reja uchun zarur bo‘lgan 
tadbirlarni aniqlash mumkin. Shunday qilib, ishlab chiqilgan 
“Muammolar daraxti”ni “Maqsad va vazifalar daraxti”ga aylan
-
tirsa bo‘ladi. Namuna sifatida keltirilgan “Muammolar darax
-
ti”dan Reja uchun quyidagi maqsad va vazifalarni shakllantirish 
mumkin: 

---

145
SUV RESURSLARINI HAVZAVIY REJALASHTIRISH VA BOSHQARISH
Hududning iqtisodiy 
rivojlanishi
Mahalliy 
hamjamiyatlar hayot 
tarzi yaxshilanishi
Yerlar 
degradatsiyasini 
kamaytirish
Demogra�ik 
holatning 
barqarorlashishi
Hududni rivojlantirish 
uchun yetarlicha 
oziq-ovqat mahsulotlari
Hosildorlikning 
oshishi
Suv bo‘yicha 
mojarolarning 
kamayishi
Sugʼorish suviga 
bo‘lgan ehtiyoj 
taʼminlanishi
Suv resurslaridan 
samarali va maqsadli 
foydalanishni amaliyotga 
joriy etish
Suvni yetkazib 
berishdagi 
yo‘qotishlarni 
kamaytirish
Qishloq xo‘jaligida 
ilg‘or 
texnologiyalarni 
qo‘llab, hosildorlikni 
oshirish
Iqlim o‘zgarishiga 
moslashishni 
amaliyotga joriy 
etish
Manfaatdor 
tomonlar eng 
yaxshi natijalarga 
erishishini 
taʼminlash
Suvni iqtisod 
qilishni 
rag‘batlantirish 
mexanizmini 
joriy etish
Irrigatsiya 
tarmoqlarini 
rekonstruksiya 
qilish
Qishloq xo‘jaligiga 
yangi 
texnologiyalarni 
joriy etish
Iqlim o‘zgarishiga 
moslashishda 
chora-tadbirlarni 
ishlab chiqish
Suvdan samarali 
foydalanish 
masalalarida 
manfaatdor tomonlar 
imkoniyatlarini oshirish
Irrigatsiya 
tizimlari 
holatini tahlil 
qilish
Moliyaviy 
kirimlarni 
izlash
Oziq-ovqatga 
bo‘lgan ehtiyojni 
tahlildan o‘tkazish
Keng ko‘lamli 
axborot tarqatish