Мavzular bo`yicha soatlar taqsimoti I kurs fiz-mat

Dinamika(8 soat)
Dinamikaning asosiy vazifasi. Nyutonning birinchi qonuni (Galileyning inersiya qonuni). Inersiya qonuni va 
uning tajribaviy asoslari, harakat to'g'risida Galiley tasavvurlarining antik va o'rta asr fani tasavvurlaridan farqi. 
Fizikada birinchi inqilob. 
Nyutonning ikkinchi qonuni. Kuch - jismlarning o'zaro ta'sirini ifodalovchi fizik kattalik, uning vektor tavsifi. 
Kuchlaming teng ta'sir etuvchisi. Nyuton ikkinchi qonunining tajribaviy asoslanishi. Massa tushunchasi. Massa 
— jism inersiyasining o'lchovi sifatida. Moddaning zichligi. 
Nyutonning uchinchi qonuni. Nyutonning uchinchi qonunining tajribaviy asoslanishi. 
Mexanikada kuchlarning turlari va ularning xossalari. 
Mexanikada kuchlar (28 soat)
 
Elastik kuchlar va ularni vujudga keltiruvchi sabablar. 
Tayanchning reaksiya kuchi. Prujina va ipning taranglik kuchi. Mutlaq elastik deformatsiyalar, Guk qonuni. 
Mutlaq elastik prujinalar va iplar uchun Guk qonuni. Qattiqlik, qayishqoqlik tushunchasi. Mutlaq elastik silindr 
(sterjen) uchun Guk qonuni. Mutlaq va nisbiy uzayish, kuchlanish, Yung moduli, mustahkamlik chegarasi, 
mustahkamlik zapasi. 
Ishqalanish kuchlari va uni vujudga keltiruvchi sabablar. Tinchlikdagi ishqalanish kuchi. Uning tabiati va 
ta'sir etuvchi kuch kattaligi yo'nalishi, uning tabiat va texnikadagi roli. Sirpanish ishqalanish kuchi. Sirpanish 

---

6 
ishqalanishning koeffitsiyenti va uning sirt g'adir-budirligi darajasiga bog'liqligi. Dumalanish ishqalanish kuchi. 
Dumalanish va sirpanish ishqalanish koeffitsiyentlarini taqqoslash. 
Havoning qarshilik kuchi. Havo qarshilik kuchining jism teziigiga bog'liqligi. 
Gravitatsiya kuchi. Butun olam tortishish (gravitatsiya) qonuni. Nyuton tomonidan butun olam tortishish 
qonunining kashf etilishi. Gravitatsion doimiy, uni tajribaviy yo'l bilan aniqlash. Jismning Yerga tortilish kuchi 
(og'irlik kuchi). Erkin tushish tezlanishi va uning jism bilan Yer markazi orasidagi masofaga bog'likligi. 
Gravitatsion maydon. Birinchi, ikkinchi va uchinchi kosmik tezliklar (isbotsiz). Abu Rayhon Beruniy va Umar-
al Chagmani quyosh atrofida Yer va sayyoralar harakati to'g'risida. Tortishish kuchlari tabiati to'g'risida 
zamonaviy tasavvurlar. 
Jism og'irligi. Og'irlikning jism harakati turlariga bog'liqligi. Vaznsizlik. Yuklanish. Kosmik kema-
yo'ldoshlarda vaznsizlik. Vaznsizlikning ba’zi biologik va tibbiy aspektlari.