Sh. R. Ikramov, R. N. Abdullaev maxsus texnologiya (Donali trikotaj qismi) “ t afakku r b o ‘sto n i”

2.26-rasm. 
Dastlabki qatorni ribana o‘rilishda ikkala ignadon 
ignalarida hosil etish usuli.
Ilgak 
3
ignadon uyasi oralig‘i bo‘ylab /7 tish oralig'iga yetgach, ilgak 
bilan halqani tortish jarayoni to ‘xtaydi. Ilgak bosh qismida tutib 
turilgan dastlabki halqa qatorini ignali (karda chyotkali) tortish qurilma 
igna ilgagi ostidan surib chiqaradi. Natijada to ‘qilayotgan mahsulot 
qismi (karda chyotkali) ignali tortish qurilmalar bilan ignadon osti 
tom on tortib yo‘naltiriladi. Mahsulot qismi to ‘qib bo‘lingach, bir 
qator kattaroq o ‘lchamdagi halqa (ranjey) qatori to ‘qiladi. Mahsulot 
qismining ranjey qatoridan kettel (halqali biriktirib tikuv) mashinada 
mahsulot qismlarini birining ikkinchisiga biriktirib to ‘qib tikishda 
foydalaniladi.
Shundan so‘ng mahsulotning so‘nggi mustahkamlovchi qatorini 
zichroq 2-4 qator etib to ‘qilib, mahsulot qismining to ‘qish jarayoni 
yakunlanadi. To‘qish jarayoni tugatilgan mahsulot qismi ikkala ignadon 
ignalaridan tushirib yuborilib, jarayon to ‘Uq yakunlanadi.
Dastlabki qatomi ribana o ‘rishda ikkala ignadon ignalarida to ‘- 
qishda barcha ignalar to ‘qish jarayonida ishtirok etib, ignadon bo‘ylab 
yuqori tomon harakatlanadi (2.26-rasm).
Ikkala ignadon ignalariga yangi «а-а» ip joylashtirilib, ignalarda 
yangi yarim halqa qatorlari hosil etiladi.
45

---

Shundan so£ng 
3
ilgaklar ikkala 
1, 2
ignadon va yangi shakllan- 
gan yarim halqalar oralig‘i bo‘ylab ko‘tari!ib, 25-30° burchakka bura- 
ladi. Burilgan 
3
ilgaklar yarim halqalami ilib pastga tomon harakat­
lanadi. Ilgaklaming harakati davomida ikkala ignadonda shakllangan 
4
yarim halqalami bog'lovchi 
5
(protyajka) iplarni ilgagi ostilariga 
joylashtirib, ularni o‘zlari bilan birgalikda ignadon oralig‘i bo‘ylab 
pastga tomon tortib harakatlanishiga majbur etadi. Ilgaklar 
3
yarim 
halqa protyajkalarini ilish uchun buralishi usulning o'ziga xos jihatidir. 
Aks holda ribana o‘rilishning dastlabki qatori shakllanmaydi.
Aravachaning ignadon sirti bo‘ylab qaytma harakati davomida 
awalgi to‘qish jarayoni takrorlanib, to ‘quv ignalarida ikkinchi halqa 
qatorlari o‘rilib hosil etiladi.
Ikki ignadonli maxsus ignali (karda chyotkali) tortish qurilmalari 
bilan jihozlangan to ‘quv avtomatlarida dastlabki qator ribana, interlok 
va aralash o'rilishlarda to ‘qiladi. Bu esa bir jarayonda ikki qatorli 
o ‘rilishdagi dastlabki ishlay boshlash qatorini sifatli qilib to ‘qib ishlab 
chiqarishni ta’minlaydi. To‘quv avtomatidagi ilgakli tortish qurilmalari 
alohida-alohida b o ‘laklab, ignadon ostki qismiga joylashtirilgan. 
Mahsulot qismlarini avtomatik tarzda kengaytirib (yeng qismini) 
to'qishda ishga tushirilishi kerak bo‘lgan ignalarni ishlayotgan ignalar 
qatoriga qo‘shib to'qiladi. Natijada ishga tushirilgan ignalarda shakl­
langan yangi halqalami tortishda alohida ignadon ikki chekkasiga 
o ‘rnatilgan ilgaklardan foydalaniladi. Ilgakli ignalar SAD qurilma 
yordamida ishga tushiriladi va yangi shakllangan, dastlabki yarim 
halqa qatoridan ilib, ignadon oralig‘i bo‘ylab tortadi. Shunday qilib, 
har bir qo‘shilgan yangi ignada shakllangan yarim halqa ignadon ikki 
chekkasidan maxsus tortuvchi ilgaklar bilan ilib olinib, ignadon oraliq 
qismiga tortib yo‘naltiriladi.
LRN (Buyuk Britaniya) mashinasida mahsulot qismining dastlabki 
qatori magnit chiviq va solenoid yordamida ishlay boshlanadi. Ushbu 
mashinada mahsulot dastlabki qatorini (chetini) ishlay boshlashida 
qo£lda bajariladigan ishlay boshlash operatsiyalari qaytariladi. Birinchi 
qator ipini ignadonlar orasida shakllangan yarim halqalari orasiga 
magnit chiviq qo‘yiladi va solenoid (elektromagnit) yordamida tor- 
tiladi. Trikotaj tortish mexanizmining seksion valiklarga yetib borganda, 
tortshi vazifasi (funksiyasi) shu mexanizmga o ‘tadi.
46

---