Qurilish materiallari, buyumlari va konstruktsiyalarini ishlab chiqarish

Er qobig‟ida magmatik tog‟ 
jinslari eng kqp tarqalgan 
(95%)bqlib, chqkindi va 
metamorfik jinslar esa 5% 
tashkil etadi. Tog‟ jinslari 
o‟osil bqlish sharoitiga qarab 
bir-biridan mineral tarkibi, 
strukturasi 
(tuzilishi) 
va 
teksturasi bilan farq qiladi. 
+urilishda tog‟ jinslari kqplab 
qurilish materiallari uchun 
xom ashyo bqlib o‟isoblanadi. 
Tabiiy 
kщэrinishida 
tog‟ 
jinslari 
qurilishda 
kqplab 
ishlatiladi.
 
 
Er bag‘ridan qaynoq 
moddalarning 
gaz, 
suyuq yoki qattiq o‘olda 
yer 
ustiga 
kqtarilib 
chiqish 
protsessi 
- 
vulqon o‘odisalari deb 
ataladi. 
Yer 
ichidan 
chiqkan 
o‘amirsimon, 
suyuqlangan 
qumtuproqga tqyingan
qattiq 
mao‘sulotlar, 
o‘amda 
suv 
bug‘lari 
otilib chiqqan joylarda 
vulqon 
mao‘suloti 
- 
magma o‘osil bqladi. 
qizigan 
magma 
yer 
qobig‘idagi 
yoriqlar 
orqali yuqoriga kqtarilib 
borib, uning ichida qotib 
qoladi 
va 
intruziv 
(chuqurlik) 
jinslarini 
o‘osil qiladi. 
Magmaning yer yuziga 
otilib 
chiqib 
qotib 
qolgan turlari effuziv 
(oqma) 
jinslar 
deb 
ataladi. Effuziv tog‘ 
jinslari magmaning yer 
ustiga 
otilib 
chiqib 
tarkibida 
gaz, 
suv 
bug‘lari mavjudligi va 
tez sovishi oqibatida tqla 
kristallanib ulgurmaydi 
Vulqon 
katta 
kuch, 
shiddat 
bilan 
atmosferaga 
yorib 
chiqar ekan qzi bilan 
magmaning 
changlari 
(kullar, 
qumlar) 
shuningdek yirik sovub 
ulgurgan 
magma 
bqlaklari - lapilla va 
vulqon 
bombalarini 
ilashtirib 
oladi. 
TSementlashib 
birikib 
qolgan bu tog‘ jinslari 
suv 
o‘avzalari, 
yon 
bag‘irliklarda chqkindi 
materiallar bilan birikib 
brekchiyalarini 
o‘osil 
qiladi. 
pemza 
tog‘ 
jinslaridan 
buyumlarni jilvirlash 
materiali 
sifatida 
ishlatiladi. 
 
 
Vulqon mahsulotlaridan 
qurilishda 
ko‘p 
maqsadlarda ishlatiladi.. 
 
 

---

17 
4. «Muammoli vaziyat» metodi 
Muammoli vaziyat-talabalarga muammoli vaziyatlarni tahlil qilish va ularning yechimini 
to‘ishga asoslangan metoddir. 
«Muammoli vaziyat» metodi uchun tanlagan topshiriqning murakkabligi talabalarning 
bilim darajalariga mos kelishi kerak. Ular qo‘yilgan muammoning yechimini to‘ishga qodir 
bo‘lishlari kerak, aks holda yechimni to‘a olmagach, talabalarning qiziqishlari so‘nishiga, 
o‘zlariga bo‘lgan ishonchlarining yo‘qolishiga olib keladi. 
«Muammoli vaziyat» metodining afzalliklari: 

talabalarda mustaqil fikrlash qobiliyatlarini shakllantiradi; 

talabalar sabab, farq va tahsirlarni to‘ishni o‘rganadilar; 

talabalarning bilim va tajribalarini baxolash uchun yaxshi imkoniyat yaratiladi; 

talabalar fikr va natijalarni taxlil qilishni o‘rganadilar.
 
«Muammoli vaziyat» metodining kamchiliklari:

talabalarda yuqori motivatsiya talab etiladi; 

qo‘yilgan muammo talabalarning bilim darajasiga mos kelishi kerak; 

ko‘p vaqt talab etiladi.