Услубий мажмуа асосида тайѐрланди. Т 2012

Жамғарма сармоя 
 
1-чизма. Фоиз миқдори, жамғарма ва сармоялар мувозанати.
(Пул бозорининг мумтоз ифодаси). 
 
Жамғармалар даромад-буромад тизимида амалда бузилишлар келтириб 
чиқармаслигини, чунки фоиз миқдори ҳар бир жамғарилган долларнинг 
сармоядорлар қўлига келиб тушишига ва ишлаб чиқариш ускуналарига 
сарфланишига имкон беришини мумтоз иқтисодчилар алоҳида таъкидлашади. 
Шунинг учун тежамкорликнинг кучайиши ижтимоий хавотирланишга 
олиб келмайди, чунки бу ҳол жамғармалар эгри чизиғининг ўнг томони S эгри 
чизиқдан S эгри чизиқ томонга суради (2-чизма). 
Гарчи, жамғармалар сармояни тўхтатиб, эҳтимол вақтинча ишсизликни 
келтириб чиқарса ҳам, жамғармаларнинг ортиқчаси фоиз миқдорининг I 
мувозанати янги, янада пастроқ даражасига камайишига олиб келади. Фоизнинг 
бундай камроқ миқдори сармоя сарфиѐтларининг токи улар q нуқтасида 
жамғармаларга тенглашгунига қадар ошиб, унда шу билан тўлиқ бандликни 
сақлаб қолади. 
Кейнс бўйича бандлик даражаси маош миқдорининг ўзгариши билан 
эмас, балки истеъмол ҳамда сармоя кутилаѐтган сарфиѐтлардан таркиб 
топадиган самарали эҳтиѐж динамикаси билан белгиланади. 

---

54 
Фоиз миқдори 
I
S
S
1
q q
1
сармоялар 
2-чизма. Фоиз миқдори, жамғарма ва сармоя мувозанатининг янги 
ҳолати. 
 
Бандлик ва миллий даромад даражасини ресурсларнинг тақдими ва улар 
нархининг ортиши эмас, балки айнан самарали эҳтиѐжгина белгилайди. Ўз 
навбатида, мазкур самарали эҳтиѐж буткул ва тўла-тўкис фойдани катта 
миқдорга етказишга интилувчи ишбилармонликнинг хатти-ҳаракатларига 
боғлиқ бўлиб, фойданинг кутилаѐтган меъѐри билан белгиланади. 
Истеъмол ва сармоя муайян нисбатда бўлган тақдирдагина, шунингдек, 
тегишли даражага етгандагина тўлиқ бандлик рўѐбга чиқиши мумкин. 
Таянч иборалар 
Меҳнат ресурслари. Минтақавий хусусиятларни аниқлаш. Илмий-техника 
тараққиѐтининг ривожланиши. Меҳнат ресурсларидан самарали фойдаланиш. 
Меҳнат ресурсларини прогноз қилиш. Меҳнат ресурсларини режалаштириш. 
Ишсизлик. Таркибий ишсизлик. Даврий ишсизлик. Жамиятда фрикцион ва 
таркибий ишсизлик. Оукен қонуни. Бандликнинг мумтоз ва Кейнс назарияси. 
Жамғарма сармоя Фоиз миқдори, жамғарма ва сармоялар мувозанати.