U. R. Xamdamov, dj. B. Sultanov, S. S. Parsiyev, U. M. Abdullayev

Statik va dinamik bog‘lanish 
Kutubxonaning funksiyalari bevosita ikkilik bajariladigan kodga 
o‘rnatilgan dasturlar o‘zining kutubxonalari bilan birga statik 
bog‘lanadi. Statik bog‘lanishning asosiy kamchiligi shundaki, barcha 
yaratilgan dastur bir xil umumtizim kutubxona funksiyalarini 
nusxalarini saqlashi kerak.
Dinamik bog‘lanish terminallarda ham fizik, ham diskli 
xotiradan foydalanishda samaraliroq, chunki u tizim kutubxonalarini 
xotiraga faqat bir marta yuklaydi.
Linux fayl tizimlari 
Foydalanuvchi nuqtai nazaridan Linux fayl tizimi UNIX 
semantikasiga bo‘ysunadigan katalogning ierarxik daraxti ko‘rinishda 
ifodalanadi. Ichki nuqtai nazardan yadro bajarilish tafsilotlarini 
yashiradi va ko‘p turli fayl tizimlarini abstraksiyaning umumiy 
darajasi, ya’ni virtual fayl tizimi (VFS) orqali boshqaradi.
Linux 
VFS 
obyektga 
yo‘naltirilgan 
tamoyil 
bo‘yicha 
loyihalashtirilgan va fayllar tuzilishini belgilaydigan ta’riflar 
to‘plamidan foydalanadi. inode-object va file-object tizim tuzilishlari 
alohida fayllarni namoyon etadi. File system object obyekti butun fayl 
tizimini namoyon qiladi. Bunday obyektlarni manipulyatsiya qilish 
uchun mavhumlik (abstraksiya) darajasi mavjud. Ext2fs fayl tizimi – 
bu Linux ning asosiy fayl tizimi. U ma’lum faylga tegishli 
ma’lumotlar blokini izlash uchun UNIX BSD Fast File System (ffs) ga 
o‘xshash mexanizmdan foydalanadi. Ext2fs va ffs o‘rtasidagi asosiy 
farqlar ularning diskli xotiraning taqsimlash siyosati bilan bog‘liq. ffs 
tizimida disk 8Kb li bloklardan iborat fayllarga bo‘linadi, bloklar esa 
kichik fayl yoki faylning oxirida qisman to‘ldirilgan bloklarni saqlash 
uchun 1Kb hajmli qismlarga (fragmentlarga) bo‘linadi. Ext2fs tizimi 
bo‘linishlardan foydalanmaydi; u xotirani maydaroq birliklar bilan 

---

356 
taqsimlaydi. Ext2fs da blokning hajmi standart 1Kb ga teng, lekin 2Kb 
va 4Kb bloklar ham qo‘llab-quvvatlanadi. 
Ext2fs tizimi diskdagi fizik ulashgan yondosh bloklarga faylning 
mantiqiy ulashgan yondosh bloklarini joylashtirish maqsadida, 
loyihalangan taqsimlash siyosatlaridan foydalanadi, bunda bitta 
kiritish/chiqarish amalini bir nechta ulashgan yondosh bloklarda 
amalga oshirish mumkin bo‘ladi. Ext2fs fayllar tizimining tuzilish 
sxemasi 9.3- jadvalda ko‘rsatilgan. 
9.3- jadval 
Superblok (Superblock) 
Guruh deskriptorlari (Group Descriptors) 
Bloklarning bitli xaritasi (Block Bitmap) 
Indeksli deskriptorlarning bitli xaritasi (Inode Bitmap) 
Indeksli deskriptorlarning jadvali (Inode Table) 
Ma’lumotlar (Data)