Электр таъминоти ва электр тармоšлари

1.Саноат частотасидаги синов кучланиши
 —
синовдан ўтказишнинг маълум шароитларида 1 да и а (ёки 5 да и а)
қ қ
қ қ
давомида электр ускунанинг ички ва таш и изоляцияси бардош бериши керак бўлган, амалий жи атдан 
қ
ҳ
синусоидал, 50 Гц
частотали кучланишнинг амалдаги иймати.
қ
2.Нормал изоляцияли электр ускуна
 -
яшиндан имоя бўйича оддий чораларда атмосферанинг ўта кучланиши таъсир
ҳ
этадиган ва электр урилмаларда ўллашга мўлжалланган электр ускуна.
қ
қ
3.Енгиллаштирилган изоляцияли электр ускуна
—
атмосферанинг ўта кучланишлари таъсирида бўлмайдиган ёки
атмосферанинг ўта кучланишини амплитуда ийматини саноат частотасидаги синов кучланишининг амплитуда ийматигача
қ
қ
махсус яшиндан имояловчи урилмалар билан чекловчи ма сус тузилмалар билан жи озланган, электр урилмаларда
ҳ
қ
ҳ
ҳ
қ
ўллашга мўлжалланган электр ускуна.
қ
4.Аппаратлар
—
кучланишнинг барча классидаги ўчиргичлар, ажратгичлар, бўлгичлар, ис а туташтиргичлар,
қ қ
са лагичлар, разрядлагичлар, токни чекловчи реакторлар, конденсаторлар, экранланган комплект ток ўтказгичлар.
қ
5.Меъёрланмаган ўлчанаётган катталик
—
абсолют иймати меъёрий кўрсатмалар билан атъий белгиланмаган
қ
қ
катталик. Бу олда ускунанинг олати, бир хил турдаги, олдиндан яхши тавсифларга эга бўлган ускунанинг ўхшаш ўлчов
ҳ
ҳ
кўрсатгичлари ёки бош а синовларнинг натижалари билан солиштириш асосида ба оланади.
қ
ҳ
6.Электр ускунанинг кучланиш класси 
— 
ушбу электр ускуна ишлаши учун мўлжалланган электр тизимнинг номинал
кучланиши.
Синхрон генераторлар ва компенсаторлар
1.8.13. уввати 1 МВт дан орти кучланиши 1000 В дан ю ори бўлган синхрон генераторлар, шунингдек синхрон
Қ
қ
қ
компенсаторлар оидаларнинг мазкур бандида кўрсатилган тўла ажмда синовлардан ўтказилиши керак.
Қ
ҳ
уввати 1 МВт гача бўлган, кучланиши 1000 В дан ю ори генераторлар оидаларнинг мазкур бандини 1-5 ва 7-15
Қ
қ
Қ
кичик бандлари бўйича синовлардан ўтказилиши керак.
увватидан атъий назар кучланиши 1000 В гача бўлган генераторлар оидаларнинг мазкур бандининг 2, 4, 5, 8, 10—
Қ
қ
Қ
14 кичик бандлари бўйича синовлардан ўтказилиши керак.
1. Кучланиши 1000 В дан ю ори бўлган генераторларни уритмасдан ишга тушириш имкониятини ани лаш. Синхрон
қ
қ
қ
генератор ёки синхрон компенсаторнинг статор чул амини компаундланган, термореактивли ва гильзали изоляциясини
ғ
уритиш лозимлиги тў рисидаги масалани хал этишда «Электротехник урилмалар» М 3.05.06-97 нинг кўрсатмаларига
қ
ғ
қ
Қ Қ
амал илиш лозим.
қ
2. Изоляция аршилигини ўлчаш.
қ
 
Изоляция аршилиги 1.8.1- жадвалда (мазкур оидаларнинг 4-иловаси) келтирилган
қ
Қ
ийматдан кичик бўлмаслиги шарт.
қ
3. Статор чул ами изоляциясини тў риланган ю ори кучланиш билан, фазалар бўйича сир иш токини ўлчаб, синаш.
ғ
ғ
қ
қ
ар бир фаза ёки ша обча ало ида, бош а фазалар ва ша обчалар корпусга уланган олатда, синовдан ўтказилади. 
Ҳ
ҳ
ҳ
қ
ҳ
ҳ
Статори сув билан совитилувчи генераторларда синаш, бунинг имконияти генератор контрукциясида назарда тутилган
бўлган та дирда ўтказилади.
қ
Синов кучланиши ийматлари 1.8.2–жадвалда (
қ
мазкур оидаларнинг 4-иловаси
Қ
) келтирилган. 
ТГВ-200 турдаги генераторлар учун тў риланган синов кучланишини ушбу генераторларни эксплуатация илиш бўйича
ғ
қ
йўри номага мувофи абул илиш керак.
қ
қ қ
қ
Сир иш токининг кучланишга бо ли лик эгри чизи ини чизиш учун сир иш токини ўлчаш, тў риланган
қ
ғ қ
ғ
қ
ғ
кучланишнинг 0,2 U
max
дан U
max
гача бўлган 5 тадан кам бўлмаган тенг по оналарда олинган ийматларда ўтказилади. ар
ғ
қ
Ҳ
бир по онада кучланиш 1 да и а давомида ушлаб турилади. Бунда сир иш токлари ар 15 ва 60 с да айд этилади.
ғ
қ қ
қ
ҳ
қ
Олинган тавсифларни ба олаш «Электротехник урилмалар» М 3.05.06—97 га мувофи амалга оширилади.
ҳ
қ
Қ Қ
қ
4. Изоляцияни
саноат частотасидаги ю ори кучланиш
қ
и билан синаш.
Синов 1.8.3–жадвалда (мазкур оидаларнинг4-иловаси
Қ
)
 
келтирилган меъёрлар бўйича амалга оширилади. 
Синовдан 
ҳ
ар бир фаза ёки шахобча ало ида, бош а фазалар ва шахобчалар корпусга уланган олда, ўтказилади. 
ҳ
қ
ҳ
Меъёрланган синов кучланишини бериб туриш ва тининг давомийлиги 1 да и а.
қ
қ қ
Саноат частотасидаги ю ори кучланиши билан изоляция синовларини ўтказишда уйидагиларни назарда тутиш лозим:
қ
қ
а) генераторнинг статор чул ами изоляцияси
ғ
ни синашни, роторни статорга киритилмасидан аввал ўтказиш тавсия
этилади.
Агар гидрогенератор статорини бириктириш ва йи иш монтаж майдонида амалга оширилиб
ғ
, сўнгра йи илган олда
ғ
ҳ
шахтага ўрнатилса, унинг изоляцияси 2 маротаба: монтаж майдонида йи илгандан кейин ва статор шахтага ўрнат
ғ
илгандан
кейин, ротор статорга киритилишидан олдин, синовдан ўтказилади.
Синов жараёнида машинанинг олд исм
қ
лари: турбогенераторларда – ён шчитлар олинган олат
ҳ
ида,
гидрогенераторларда - вентиляцион люклар очи олатида кузатилиб борилади
қ ҳ
;
б) сув билан совитиладиган машиналар учун статор чул ам
ғ
и изоляциясини синашни совитиш тизимида аршилиги
қ
43

---

75 кОм/см дан кичик бўлмаган дистилланган сув циркуляцияланганида ва унинг сарфи номинал бўлганида амалга ошириш
лозим;
в) статор чул ами ю ори кучланиш билан 
ғ
қ
1 да и а давомида синалгандан кейин 10 кВ ва ундан ю ори кучланишли
қ қ
қ
генераторларда синов кучланиши генераторнинг номинал кучланишигача пасайтирилади ва статор чул амининг олд
ғ
исмлари тожланишини кузатиш учун
қ
5 да и а давомида ушлаб турилади
қ қ
. Бунда маълум ну таларда йи илган сари ёки
қ
ғ
қ
изил рангли нурланиш, тутун пайдо бўлиш, бандажларнинг туташи каби ва бош а шунга ўхшаш одисалар бўлмаслиги
қ
қ
ҳ
керак. аво 
Ҳ
ранг ва о ранг нурланишга ру сат берилади
қ
ҳ
;
г) турбогенераторлар ротори чул ами изоляцияси
ғ
ни синаш роторнинг номинал частота билан айланишида бажарилади.
5.
 
Ўзгармас токга 
қ
аршиликни ўлчаш. Ўзгармас токга аршилик
қ
нинг рухсат этилгандан четга чи ишлар
қ
меъёрлари
1.8.4-жадвалда (мазкур оидаларнинг 4-иловаси
Қ
) келтирилган. 
6. Ротор чул
ғ
амини саноат частотасидаги ўзгарувчан токига аршилигини ўлчаш. уввати 1 МВт дан катта бўлган
қ
Қ
генератор учун ўтказилади. Ўлчаш 220 В дан ю ори бўлмаган кучланишда, айланиш частотасининг уч-тўрт по оналарида,
қ
ғ
шу жумладан номинал айланиш ва ўз алмас олатларда ўтказилиши лозим. Уланган жойлари изоляцияланмаган
қ ғ
ҳ
ўз алмаган олатдаги
қ ғ
ҳ
аён утбли машиналар
қ
учун ўлчовлар ар бир утб учун ало ида ёки жуфт олда ўтказилади.
ҳ
қ
ҳ
ҳ
Ўлчанган ийматларнинг ишлаб чи арган завод кўрсатгичларидан ёки утбларнинг ўртача аршилигидан о ишлари ўлчов
қ
қ
қ
қ
ғ
ани лиги чегараларида бўлиши керак.
қ
Ўлчанган натижаларни илгари ўлчанган маълумотлар билан та
ослаш учун ноаён утбли роторлардаги ўлчашлар,
ққ
қ
генераторнинг аналогик олатида (ротор ўрнатилган ёки чи ариб олинган, статор чул ами узилган ёки ис а
ҳ
қ
ғ
қ қ
туташтирилган) ва кучланиш ёки токнинг олдинги билан бир хил ийматларида бажарилиши керак. 
қ
Бунда ўлчашлар бўлувчи трансформатордан амалга оширилиши керак.