O zbekiston respublikasi sogliqni saqlash vazirligi toshkent pediatriya tibbiyot instituti

keldi
2
bo?bni
0
w iy^ M biri nChi llmiy y° 'nallsh Sifalida ncyrogistologiya kinb
kcldi, boshqa yo nalishlar kcyinroq paydo bo’ldi.
f ■
1 , 9 5 ° - 1960 y illard a m a x a lliy o lim la r y c tish ib c h iq d ila r va g is to lo g iy a
fani rivojiga x issa q o 'sh d ila r va m o rfo lo g iy ad a g isto lo g iy a n m g sito - 
g isto x im iy a u su llari k e n g q o 'lla n ila b o sh lan d i
f o v d i n a S h S / ^ u s u d a n d a n O bbiy-biologiya va k lin ik fan lar x am
fo y d alan a b o sh la d ila r, n a z a n y - z a m .m y fan lar o 'rta sid a in tc g ra ts.y a b o sh lan d i
d a v m in e boshll XUdudlf a ^9 6 0 -v llIardan b o sh la n g a n e le k tro n m ik ro s k o p ik
d a v m in g b o sh la m sh i b ilan ilm iy yo n a lish la r o 'ta k en g q a m ro v li bo'ldi ilm iv
yo n a h s h la r so n , b ir n c c h a b a ro b a r o sh ish i va e n g n o z ik u su lla rn in g q l/lia n is td
- S a S S : £ d ; im,y jiXatdan °ddiy 10'ф та’ hUJayra
T ra n sm iss io n c lc k tro n m ik ro sk o p d a (Т Е М ) a k a d c m ik
K .A .Z u fa ro v o 'z sh o g ird a la ri b ilan ish lam o q d a. 1970 yil
is h la r° bba i S d T d a f?1Sl0lto Idiri 
1
di 
t 
1
' a y n m h al q ilm m a g a n ’ 0XlriSa y c tk a z ilm a g a n g 'o y a la r
ld irild i, sito lo g iy a , u m u m iy va x u su s iy g is to lo g iy a n in g a y rim q ism lari
bo y ie h a g isto -sito fiz io lo g ik y o 'n a lish la rd a o lib b o n lg a n is h la r g isto lo g iy a m
ta m o m ila y an g i fikrlar, y a n g i g ip o te z a la r b ilan b oyitdi. H a z m
siy d ik
e n d o k n n a z o la r sito -g isto fiz io lo g iy a si, im m u n o m o rfo lo g iy a b o 'y ic h a ’ qilin g an
22

---

ish lar (rc g e n c ra ts iy a , o n to g e n e z , sito fizio lo g iy a, k o m p e n sa to r-m o sla sh u v
rc a k s iy a va s h .k .) d u n y o m iq y o sid a g i b e ta k ro r ish lar hiso b lan ad i.
B u y c rd a ik k i n a rsa n i alo h id a ta 'k id la sh darkor. D u n y o d a b irin ch i m arta 
a z o la ra ro , 
tiz im la ra ro
b o g 'liq lik n i 
o 'rg a n ish
(fizio lo g ik , 
b io k im y o v iy
k o 'rsa tk ic h la r b ila n b irg a ) y o 'lg a q o 'y ild i. P iro v ard n atijad a a 'z o la r va 
tiz im la ra ro d a ra ja d a (n o y o b u su lla r b ilan ishlash n atijasi) ju d a k o'p ilm iy 
b a x sla r T o sh k e n td a o 'z y e c h im in i topdi.
T o sh k e n t g isto lo g lari c h u q u r ilm iy y o 'n a lish la r b ila n y u k sak ch o 'q q ilarg a 
crish d ilar. A so siy ilm iy y o 'n a lish la r n cy ro g isto lo g iy a, sito lo g iy a-sito g cn ctik a , 
fil-o n to g cn ez, re g c n e ra tsiy a va d ifferen siro fk a, ra d ia lsiy a va ek strcm a l o m illar 
ta s iri, k o m p e n s a to r - m o sla sh u v ja ra y o n la ri va u larn in g aso slari, sek retsiy a, 
so 'rilish , filtratsiy a, b io lo g ik to 's iq la r, im m u n o m o rfo lo g iy a va sh. k a b ila rd a n
ib o rat b o 'lib qoldi. X a r b ir ilm iy y o 'n a lish q ato r-q ato r q o n u n iy atlarn i ochib 
bcrdi.
B u y o 'n a lish la r b o 'y ic h a x a m m a ichki a 'z o la r gisto fim k sio n al x o lallard a 
o 'rg a n ib c h iq ild i, e n g m u h im i, bu o 'rg a n ish la r o 'ta z a m o n a v iy u su llard a olib 
borildi: 
a v to rad io g rafiy a, 
sito -g isto x im iy a, 
m o rfo m e triy a
silo to m e triy a ,
e lc k tro n m ik ro s k o k o p iy a , en g n o d ir e lc k tro n m ik ro s k o p ik sito x im iy a k en g
q o 'llan ild i. S h u b ila n b irg a fizio lo g ik , b io x im iy av iy u su lla r x am k en g
ish la tild i, d e y a rli x a m m a z am iiy fan lar ichki k asallik , ja rro h lik , p e d ia triy a kabi 
k o 'p g in a klin ik fan lar b ilan k e n g h a m k o rlik qiladi. S h u n in g u ch u n x am
g isto lo g iy a fani tib b iy -z a m iriy fa n la r ich id a y e ta k c h i o 'rin g a ch iq ib oldi.
G isto lo g iy a fani so x asid a 1- T o sh D avT I g isto lo g iy a kafedrasi va u n in g
q o sh id ag i ilm iy lab a ra to riy a m u d iri a k a d e m ik K. A. Z ufaro v y aratg an o 'z b e k
g isto lo g la r m ak tab i d u n y o g a m a s h x u r m ak tab lar q a to rid a n jo y oldi. O lim va 
u n in g sh o g ird la ri to m o n id a n o n a su tin in g ch a q a lo q la rd a in g ich k a ich a k d a
so 'rilish i va b u y ra k la rd a p a rc h a la n is h i b o 'y ich a k ash fiy o t y aratild i (19 8 7 ). 
A k a d c m ik K. A. Z u faro v n in g b irg in a o 'z i 2 00 d a n k o 'p fan d o k to rla ri va 
n o m z o d la rin i ta y y o rla d i, 30 d a n k o 'p m o n o g rafiy a lar, o 'z b e k tilid a b irin ch i 
“ G isto lo g iy a ” (1 9 8 1 ) d arslig im c h o p c td i u n in g ra x b a rlig id a d u n y o d a b irin ch i 
to 'liq c le k tro n o m ik ro s k a p ik atlas yaratild i. K. Z u faro v la b arato riy asi sobiq 
Ittifoq re s p u b lik a la ri u c h u n e le k tro n m ik rs k o p iy a b o 'y ich a ilm iy m ark az nom li 
m a q o m in i o ld i (1 9 7 6 ).
E le k tro n m ik ro sk o p ik d av rd a sito lo g iy a fani so x asid a O 'z R B io x im iy a 
in s titu ti e le k tro n m ik ro sk o p iy a b o 'lim id a
a k a d e m ik J. X X am id o v
ra h b a rlig id a k a tta sito lo g ik va s ito g e n e tik ish lar m o le k u ly a r d arajalarid a olib 
b o rild i, b irin c h i m a rta
tra n sg c n x ay v o n la r o lin d i, h u ja y ra la rd a n n c rv la m i 
o 'stiru v c h i o m illa r ajratilib , u la r tu rli sh aro itlard a o 'rg an ild i. S itologiya 
so h a sid a y a ra tilg a n b u
ilm iy m a k ta b x am
k atta sh u x ra t q o zo n d i. 
B u 
m ak ta b n in g
ta la n tli 
o lim la ri 
K .N .N ish o n b o y e v , 
A .M .M ira x m e d o v , 
A. 
T u rd iy e v R. S o liy e v la r sito lo g iy a so h a sid a sam arali m e x n a t q ild ila r
M u s ta q q illik y illa rid a tib b iy o t so h a s id a q a to r sa lo x iy atli o 'z g a rish la r y u z 
berdi. 1991 y ild a T o sh D avT I 1- v a 2 -T ib b iy o t in stitu tla rig a b o 'lin d i, 2005 
y ild an
u la r b irla sh tirild i 
v a T ib b iy
A k a d e m iy a
m a q o m i b e rild i 
va
23

---

T o sh T ib A k ad cm iy a -TTA d c b n o m lan d i. B u x o ro d a tib b iy o t in stitu ti o ch ild i, 
N u k u s, F arg 'o n a, X o ra z m d a T o sh k c n td a g i tib b iy o t in stitu tla rin in g filiallari 
ish g a lushdi.
X o zirg i v aq td a g isto lo g iy a fanini y an g i q irrala rd a b o y itish d a a k a d e m ik
K .A .Z u fa ro v n in g sh o g ird la ri, T o sh T ib A k a d c m iy a k afcd ralari m u d irlari va 
p ro fcsso rlari A .Y u ld a sh c v , Q .l. R a su lo v , K .Y u. N ish o n o v , S.J. Y u ld ash cv lar 
g a stro c n tc ro lo g iy a
va 
n cfro lo g iy a, 
p ro fc sso rla r 
N .X .S h o m irz a y c v
p u lm o n o lo g iy a , F .N .B ax o d iro v , T .K .N a jm u d d in o v , a n a to m .F .B .B a x o d iro v ,
A. F. S ad rid d in o v lar 
g c p a to lo g iy a
so x asid a, 
Q .R .T o 'x ta y c v , 
M .
A b d u ra x m o n o v la r g cp a to lo g iy a va im m u n o m o rfo lo g iy a so x asid a, p ro fe sso r 
B A . 
X id o y ato v
(B u x M I) 
cn d o k rin o lo g iy a , 
E .O .T u rs u n o v
(T o sh P T I) 
g c p ato lo g iy a va tib b iy b io lo g ik fan lar 
tarix i so x asid a 
b arakali m c x n a t
q ilm oqdalar.
1950-70 y illard a S a m T ld a n c y ro g islo lo g iy a so x asid a m ak tab yaratild i. 
P ro fesso r Z .X . R ax m atu lin rax b arlig id a S a m arq an d d a talan tli g isto lo g lar 
y c tish d ila r (L .U . T u rd iy c v , T .D . D cx q o n o v , S .A .B lin o v a). U lar 
x o zird a
v cg cta tiv n erv lizim i va rc tsc p lo rla r, n erv o x irlari va e n d o k rin h u ja y ra la rn in g
m u n o sa b a tla ri, a n a to m - g isto lo g la r, p ro fc sso rla r lb o d o v sczg i azo la ri, A . G . , 
G a b c h c n k o k ard io lo g iy a, 
S.A . T en xazm va siy d ik azo lari 
so x asid a 
ta la y g in a is h la r qildilar.
1980-2009 y illard a A n d D a v T ld a m a rk aziy n erv tiz im i an ato m iy asi va 
g isto lo g iy asi 
b o 'y ich a 
p ro fe sso r, 
a n a to m
l.Q o sim x o 'ja y c v
rax b arlig id a 
y an g ich a y o 'n a lish d a ilm iy m a k tab sh ak llan a b o sh lan d i. H o zirg i k u n d a bu 
m a k tab d an 30 ga y aq in fan n o m z o d la ri va fan d o k to rlaari y c tish ib chiqdilar.
G isto lo g iy ag a 
k irish
b o b in i 
m u x ta sa r 
q ilib 
ay tad ig an
b o 'lsak , 
O 'z b e k isto n d a g isto lo g iy a fani o 'z in in g q a to r x u su siy a tla ri b ilan ajralib turadi.
1. Ilm iy 
y o 'n a lish la rn in g k e n g q am ro v lilig i va c h u q u r xal qilinishi.
2. G isto -sito fizio lo g ik x u su siy a tla ri
3. K o m p lc k s u su larn i q o 'lla sh va b o sh q a , tib b iy - 
b io lo g ik , k ilin ik
fan lar b ilan k en g in tc g ra tsiy a d a bo'lish.
4 Iz la n ish la rn i a z o la ra ro , tizim lararo o lib b o rilish i (M asalan im m u n
va e n d o k irin , im u n va x a z m ) .
5. D u n y o n in g y c tu k o lim la ri va la b arato riy alari b ilan d o im iy ilm iy 
xam k o rlik .
6. Ilm iy y o 'n a lish la rn i e n g z a m o n a v iy u su lla r b ilan y e c h is h va y an g i 
q o n u n iy a tla rn i o c h ish , va shu a so sd a y a n g i m o n o g rafiy a lar, q o 'lla n m a la r ch o p
clish.

---