“Uzacademia” scientific-methodical journal

“UzACADEMIA” scientific-methodical journal
151 
www.academiascience.uz
2-rasm. Sug‟oriladigan yerning fazoviy korinishi. 1-zovur, 2-sug‟oriladigan 
yer, 3-quduq 
 
Rasmdan korinib turibdiki, ekin maydonlarining ma‘lum oraliqda zovur 
(kollektor) o‘tkazilgan. Bu zovuening vazifasi yer osti suvlari sathi ma‘lum darajadan 
ko‘tarilib ketib, ekin maydonlarining botqoqlashishi yoki sho‘rlanishini oldini olish 
uchun foydalaniladi. 
3-rasmda, ekin maydonini botqoqlik yoki sho‘rlanishdan saqlash uchun zovur 
halati tasvirlangan.
3-rasm. Ekin maydanining yer osti suvlar harakatlanadigan qismi 
 
Biz rasmdan ko‘rishimiz mumkinki, zovurlar ekin maydonlarida yer osti suvlari 
sathini meyorda ushlab turishini, ammo biz aytgandek zovurlar ta‘siri yer maydonini 
to‘liq meyorda ushlab turolmasa, unda zovurlar o‘rtasidagi masofani inobatga olib 
quduq bilan yer osti suvlarini meyorga keltirishimiz mumkin [5]. 
Endi yuqoridagi barcha nazariyalarni hisobga olib yil davomida yer osti 
suvlariga tabiat hodisalari va sun‘iy omillarni tasirini matematik modelga quydagicha 
ko‘rinishda tasvirlash mumkin [6]: 

---

“ILM-FAN VA TA’LIMDA INNOVATSION YONDASHUVLAR, MUAMMOLAR, TAKLIF VA YECHIMLAR” 
MAVZUSIDAGI 23-SONLI RESPUBLIKA ILMIY-ONLAYN KONFERENSIYASI
“UzACADEMIA” scientific-methodical journal
152 
www.academiascience.uz
Bu yerda –suv bilan to‘yinganlik koeffitsenti, – qatlamning filtartsiya 
koeffitsenti, 
- sug‘orishda beriladigan suv miqdori, 
– 
yog‘ingarchilik suvlari hajmi, 
- bug‘lanish, 
– quduqdan olinadigan suv 
miqdori, 
– zovurga chiqadigan suv miqdori. 
Xulosa qilib aytganda biz mavjud yoki yuzaga keladigan jarayonga ta‘sir 
etuvchi omillarni to‘g‘ri tahlil qilishimiz va kerakli yechimlarni o‘z vaqtida 
berishimiz muhim hisoblanadi. Sug‘oriladigan yerlardan oqilona foydalanishga 
erishish shu bilan birga va qurg‘oqchilik yoki boshqa ta‘sirlar orqali mavjud 
yerlardan ajralib qolishini va hosildorlikni kamayishini oldini olishimiz mumkin.