Protsessor xususiyatlari va registlar bilan ishlash

MIKROPROSESSORNING ASOSIY 
XUSUSIYATLARI
5
Hammasi bo'lib, to'rtta xususiyati mavjud:
Bit chuqurligi.
Mahsuldorlik.
Buyruq tizimi.
Manzilli xotira miqdori.

---

MIKROPROSESSORLAR GURUHLARI
6
Ularning uchtasi:
CISC. To'liq qator buyruqlar mavjud.
RISC. Qisqa buyruq qatori mavjud.
MISC. Minimal buyruqlar to'plami mavjud, biroq ularning
ikkala qurilmasi uchun ham juda tezdir.

---

Asosiy protsessor ishlab chiqaruvchilari
7

---

Markaziy protsessor
(ingl
.
central processing unit
-
CPU
,
markaziy
hisoblash qurilmasi).
1971-yilda
Intel firmasi tomonidan 2250 tranzistorli
birinchi
mikroprotsessor 4004
ishlab chiqarilgan. Arifmetik va mantiqiy
amallarni bajaruvchi, boshqaruvchi qurilma. Har bir dastur buyruqlar ketma-
ketligidan tashkil topadi. Protsessor shu buyruqlarini bajaradi. Protsessorlar
o’ta katta integral sxemalar asosida quriladi. Protsessor tezligi 1 sekundda
bajaradigan amallar soni bilan belgilanadi va u Hz (gers) larda o’lchanadi.
Protsessorning bir vaqtning o’zida necha bit bilan ishlashi uning razryadini
belgilaydi. Hozirgi kunda 8, 16, 32, 64, 128 razryadli protsessorlar keng
qo’llanilmoqda.

---

---

Mikroprosessorning tuzilishi.
10
Boshqarish qurilmasi - funksiyasi buyicha shaxsiy kompyutening eng murakkab
qurilmasi xisoblanadi. U mashinaning barcha bloklariga yetkaziladigan
boshqarish signallari qayta ishlaydi.
Buyruqlar registori - buyruqlar kodi saqlanadigan registor. Bu yerda bajariladigan
operatsiya va operandlar manzili joylashadi. Buyruqlar registori
mikroprosessorning interfeysli qismda joylashadi. U buyruqlar registri bloki deb 
ataladi.
Operatsiyalar deshifratori - ushbu mantiqiy blok buyruqlar registridan keladigan
operatsiya kodiga mos chiqish yo’lini tanlaydi.
Mikrodasturlarni doimiy saqlash qurilmasi (PZU) - uz yacheykalarida boshqaruvi
signallarni saqlaydi. Ushbu impulslar SHK bloklaridagi bo’ladigan axborotni
qayta ishlash operatsiyalarni boshqaradi. Impuls operatsiyalar deshifratori
tanlagan operatsiya kodiga muvofik. Doimiy xotira qurilmasidan kerakli signallar
ketma-ketligini o’qib oladi.

---

11
Berilganlar, adreslar, instruksiyalar kodli shinalar - mikroprosessorning ichki shina
qismi.
Umuman olganda boshqarish qurilmasi quyidagi asosiy protseduralarni bajarish
uchun kerakli signallarni yaratadi. 
-
Hisoblagich-registrdan dasturning keyingi buyruqlari joylashgan operativ xotira
yacheykalarini tanlash; 
-
- Operativ xotira yacheykalaridan keyingi buyruq kodini tanlash va buyruqlar
registriga tanlangan buyruqni yuborish; 
-
- Operatsiya kodi va tanlangan buyruqni qayta shifrlash; 
-
- qayta shifrlangan kodga mos doimiy xotira yacheykalaridan boshqarish
impulslarini o’qish va bloklarga yuborish; 
-
buyruqlar registri va mikroprosessor registrlaridan operandlarning tashkil etish
adreslarini o’qish; 
-
operatsiya natijalarini xotiraga yozish; 
-
dasturning keyingi buyrugi adresini aniklash; 

---

12
Birinchi mikroprosessor 4004 mikroprosessori Intel firmasi (AQSH) 
tomonidan 1971 yilda chiqarilgan. Hozirgi vaqtda bir necha yuzlab
turli mikroprosessorlar chiqarilmoqda, lekin eng ommaviy va keng
tarqalgani Intel va Intelga o’xshash firmalarning mikroprosessorlaridir.
Barcha mikroprosessorlarni 3ta guruhga bo’lish mumkin :
— CISC tipidagi (Complex Instruction Set Command) to’liq to’plamli
buyruqlar tizimi bilan MP;
— RISC tipidagi (Redused Instruction Set Command) qisqartirilgan
to’plamli buyruqlar tizimi bilan MP; — MISC tipidagi (Minimum 
Instruction Set Command) minimal to’plamli buyruqlar tizimi bilan va
etarlicha yuqori tezkor MP (hozirgi vaqtda bu modellar ishlab chiqish
bosqichida turibdi).

---